Urządzenie, które zamienia energię cieplną w energię mechaniczną, wykorzystując siłę pary.
Wynalazcą pierwszego urządzenia zmieniającego ciepło na pracę, był Heron z Aleksandrii (I wiek n.e.).
Skonstruowana przez niego zabawka, tzw. bania Herona (aeolipile), obracana strumieniami pary wydostającymi się z niej przez odpowiednio zagięte rurki, była już właściwie wzorem turbiny parowej.
Pierwszego doświadczenia obrazującego wielką energię pary wodnej dokonał w 1605 roku wychowawca króla Ludwika XIII - Florence Rivault. Wydrążoną grubościenną kulę metalową napełnił wodą, a po szczelnym zamknięciu umieścił w otwartym ogniu.
W wyniku nagrzania, woda zamieniona w parę rozsadziła kulę.
W początkach wieku XVII, podejmowano próby skonstruowania maszyny wykorzystującej siłę wynikającą z różnicy ciśnienia wywieranego na dwie strony tłoka. Pierwsze takie maszyny, to prochowe maszyny atmosferyczne.
Pierwszą próbę zastąpienia prochu parą wodną, podjął francuski uczony, doktor medycyny i fizyk Denis Papin. Jego maszyna miała być z cylindrem z tłokiem zawierającym na dnie niewielką ilość wody. Podgrzanie dna naczynia pozwalało na uniesienie tłoka do góry, a po usunięciu źródła ciepła (koszyk z żarzącymi się węglami) następowało skroplenie pary i ruch pracy tłoka. W rzeczywistości maszyna ta nie mogłaby pracować ze względu na zbyt małą sprawność cieplną.
Mimo to rok opublikowania wynalazku Papina - 1690 - uważa się za rok narodzin silnika parowego.
Pierwszą użyteczną maszyną parową, była beztłokowa atmosferyczna pompa przeznaczona do odwadniania kopalń, którą skonstruował w 1698 roku angielski inżynier wojskowy i wynalazca Thomas Savery.
Szersze zastosowanie znalazła doskonalsza od niej, tłokowa atmosferyczna maszyna parowa, zbudowana w 1712 roku przez Anglika Thomasa Newcomena.
W 1883 roku szwedzki inżynier Carl Laval zbudował turbinę akcyjną, a w 1884 roku Anglik Charles A. Parsons opracował turbinę reakcyjną.
Jednak twórcą maszyny parowej był dopiero szkocki inżynier i wynalazca James Watt. W 1769 roku zbudował on maszynę, w której skraplanie pary następowało w oddzielnym kondensatorze. W 1781 roku skonstruował maszynę parową zdolną do napędu maszyn obrotowych, a w 1782 roku - maszynę o podwójnym działaniu tłoka.
Silnik parowy wykorzystany jako napęd do statku, został wykorzystany przez Roberta Fultona.
W 1788 roku Watt wyposażył maszynę parową w regulator szybkości.
Najbardziej rozpowszechnione silniki parowe tłokowe pojawiły się sto lat później. Pierwszy był silnik gazowy zbudowany w 1860 roku przez Francuza Jeana J.E. Lenoira. W 1876 roku Niemiec Nicolaus A. Otto opracował czterosuwowy silnik spalinowy na gaz świetlny. W 1883 roku Gottlieb Daimler zbudował silnik benzynowy.
Silnik wysokoprężny został opatentowany przez jego wynalazcę Niemca Rudolfa Ch. Diesla w 1893 roku, a pierwszy silnik tego typu zbudowano w 1895 roku.
Kolejny niemiecki wynalazca Felix Wankel, zbudował w 1956 roku silnik spalinowy z wirującym tłokiem.
Małe kalendarium:
Silnik benzynowy (jednocylindrowy, dwusuwowy) - 1875 - Fernand Forest (Francja),
Silnik gazowy do samochodu - 1926 - Eicemeyer (USA),
Silnik rakietowy - 1926 - Goddard (USA),
Silnik odrzutowy - 1930 - Whittle (Wlk. Brytania).