Silnik Diesla (wysokoprężny), napędza wiele rodzajów pojazdów, generatorów i maszyn.
Silnik ten jest odmianą silnika cieplnego o spalaniu wewnętrznym - znaczy to, że paliwo jest spalane wewnątrz silnika, który zamienia energię cieplną na mechaniczną.
Silnik spalinowy tłokowy, o zapłonie samoczynnym wynalazł i opatentował w roku 1893, niemiecki inżynier Rudolf Diesel (produkcję rozpoczęto w roku 1897).
Wynalazca omal nie zginął, kiedy jego prototyp eksplodował.
Powodem były ogromne siły wywierane na ścianki cylindrów w trakcie gwałtownego sprężania powietrza (do 3,5 MPa) i rozprężania mieszanki, które groziły ich rozerwaniem. Dlatego budowniczy silników tego typu musieli stosować odpowiednio grube ściany cylindrów.
Silniki Diesla od razu zyskały sympatię producentów pojazdów mechanicznych. Ich sukces wynikał z tego, że przetwarzały one pozyskane ciepło na pracę mechaniczną w 26%, podczas gdy silniki Otta zaledwie w 13%. Działały wiec znacznie sprawniej.
W silniku benzynowym mieszanka jest przygotowywana w gaźniku, zasysana do cylindra, sprężana i w odpowiednim momencie zapalana iskrą ze świecy zapłonowej. W silniku Diesla, do cylindra zasysa się samo powietrze i spręża tak silnie, że jego temperatura wzrasta nawet do 2480 stopni Celsjusza. W tym momencie do cylindra wtryskiwane jest rozpylone paliwo - paliwem tym jest olej napędowy. Temperatura powstałej mieszanki jest tak wysoka, że zapłon odbywa się samoczynnie i świeca zapłonowa nie jest potrzebna.
Zobacz jak działa.
Z tego powodu silnik Diesla bywa również nazywany silnikiem z zapłonem samoczynnym. Niektóre silniki wysokoprężne wyposaża się w świece żarowe, umieszczone wewnątrz cylindrów. Ich zadaniem jest wstępne ogrzanie cylindra, aby ułatwić rozruch zimnego silnika.
Wśród silników spalinowych tłokowych o zapłonie samoczynnym rozróżnia się silniki z wtryskiem bezpośrednim, z komorą wstępną, z komorą wirową, z zasobnikami powietrza. Silniki o zapłonie samoczynnym charakteryzują się dużą sprawnością, małym zużyciem paliwa i nie wymagają elektrycznej instalacji zapłonowej, mają natomiast bardziej skomplikowaną konstrukcję od silników o zapłonie iskrowym.
Wadą silnika tego typu jest zbytnie rozgrzewanie się cylindra i tłoków co może spowodować jego szybkie zniszczenie. Trzeba go więc intensywnie chłodzić. Do innych wad silnika Diesla należy jego duża waga i wyższa cena od silnika benzynowego.
Z drugiej strony olej napędowy - paliwo używane w silniku wysokoprężnym jest tańsze, ponieważ nie wymaga skomplikowanej rafinacji jak benzyna. Do tego silnik Diesla jest bardziej efektywny i zużycie paliwa jest niższe.
Zalety te sprawiają, że jest on szeroko wykorzystywany między innymi w samochodach osobowych, ciężarowych, autobusach, lokomotywach, statkach morskich itp.
Zobacz rozruch i pracę silnika 10-konnego z 1909 roku: