Jedno z najmłodszych tworzyw sztucznych, które znalazło zastosowanie w wielu dziedzinach życia.
Jest to substancja, którą pozyskuje z krzemionki wytwarzanej z piasku. Tworzy układ, w którym atomy tlenu i krzemu powtarzają się z rzadko spotykaną regularnością, a atom krzemu związany jest z dwoma rodnikami organicznymi.
W roku 1943, w poszukiwaniu nowego tworzywa mającego właściwości naturalnej gumy, inżynier z laboratorium New Haven firmy General Electric w USA - szkocki wynalazca James Gilbert E. Wright eksperymentował z olejem silikonowym - klarownym, lepkim związkiem złożonym z krzemu połączonego z kilkoma innymi pierwiastkami. Próbując stworzyć niedrogi zamiennik kauczuku syntetycznego do działań wojennych, kiedy zmieszał kwas borowy z olejem silikonowym w probówce, zamiast twardej gumy otrzymał mieszankę, lekko lepką w dotyku.
Rozczarowany efektem, wyrzucił część materiału z probówki na podłogę. Ku jego zdziwieniu próbka odbiła się od podłoża. Nowy związek okazał się być bardzo sprężysty i można go było rozciągać i ciągnąć. Nie był to jednak dobry zamiennik gumy, więc Wright i inni naukowcy z General Electric kontynuowali poszukiwania.
Nie znaczy to, że nowa substancja została zapomniana. Początkowo, mimo że może nie brzmi to zachęcająco, silikon był używany jako smar silników samolotów, ale już kilka lat później po raz pierwszy użyto silikonu jako surowca kosmetycznego w podkładzie firmy Revlon. Już wtedy zauważono, że silikony polepszają właściwości sensoryczne kosmetyku, poprawiają smarowność, nadają lekkości oraz zostawiają aksamitne nieobciążające odczucia na skórze.
Później przekonano się również, że silikony lotne są dobrą alternatywą dla alkoholu w perfumach, oraz innych aerozolach, ponieważ były dobrym nośnikiem zapachu oraz składników aktywnych, a przy tym nie pozostawiały plam na ubraniu.
Następnym krokiem było zastosowanie ich w pielęgnacji włosów, gdzie zmiękczały, wygładzały włosy i nadawały im połysk. Do czasu dużej popularności kosmetyków naturalnych, silikony były dobrze postrzegane ze względu na ich uniwersalność i stosunkowo niewielką cenę - dzięki temu niedrogie preparaty działały dobrze, niemal natychmiastowo poprawiając wygląd skóry i włosów.
Silikony odznaczają się odpornością na niską i wysoką temperaturę, oraz na wiele czynników chemicznych (w tym na działanie wody, pary wodnej i olejów), atmosferycznych i promieniowanie UV, lepkością i właściwościami dielektrycznymi wykazującymi niewielkie zmiany z temperaturą, termoprzewodnością, niskim napięciem powierzchniowym, wysoką ściśliwością, wyjątkową elastycznością i ogólnie wysoką trwałością.
Silikony wykazują niską biodegradowalność, przez co są obojętne dla skóry - są bezzapachowe i bezbarwne, nie utrudniają wymiany gazowej skóry, nie wywołują podrażnień ani odczynów alergicznych. Okazało się jednak, że silikony o zastosowaniach medycznych na poziomie komórkowym mogą przekształcać się do pośrednich produktów biodegradacji i nie są zatem biologicznie obojętne.
Wszystkie te cechy sprawiają, że silikony są bardzo często stosowane:
jako oleje i smary lub ich składniki,
jako składniki żywic,
do produkcji lakierów i kauczuków,
w budownictwie jako materiały uszczelniające i łączące,
w medycynie, między innymi do produkcji opatrunków i implantów piersi, do produkcji soczewek kontaktowych,
we włókiennictwie do preparacji włókien poliestrowych,
w kosmetyce jako składniki szamponów, odżywek (pełnią funkcje nabłyszczającą, chroniącą włosy).
w przemyśle jako podstawowy surowiec do budowy form silikonowych,
oraz w wielu innych gałęziach przemysłu.
W życiu codziennym najczęściej mamy do czynienia z silikonami budowlanymi. Stosowane są do wypełniania szczelin o niewielkiej szerokości i głębokości.
Zabezpieczają przeciwwilgociowo i przeciwwodnie, a wykonywane z nich spoiny są trwale elastyczne. Dzięki temu, że mogą mieć różny kolor, można tak dobrać silikon, by wykonana z niego spoina nie rzucała się w oczy lub współgrała kolorystycznie z uszczelnianym materiałem. Jest to bardzo ważne, bo silikonowych połączeń nie da się pomalować. Farba słabo się ich trzyma.
Można również wykorzystać silikon do łączenia ze sobą różnych materiałów.