Moździerz to naczynie z tłuczkiem, do ręcznego rozdrabniania i ucierania różnorodnych substancji.
Samo słowo moździerz pochodzi z języka łacińskiego (mortarium), natomiast tłuczek nazywany jest pistelem.
To narzędzie o szerokim zastosowaniu (nie tylko w kuchni) było znane już w Imperium Rzymskim jeszcze przed naszą erą. Używali go także Aztecy i nazywali molcajete.
Wczesne wersje tych narzędzi znaleziono m.in. również w Indiach i Południowej Azji.
Na przestrzeni wieków w charakterze moździerzy używano naczyń z kamienia, drewna, metalu, czy ceramiki - podobnie rzecz się miała oczywiście z nieodłącznym tłuczkiem.
W okresie średniowiecza pojawiły się moździerze z brązu będącego stopem miedzi i cyny.
W XVI wieku pojawiły się pierwsze moździerze odlewane z żeliwa.
W XVIII wieku zaczęto masowo odlewać moździerze z mosiądzu, będącego stopem miedzi z cynkiem. Pojawiły się również moździerze porcelanowe.
Klasyczny moździerz do ziół przyda się w każdym domu, jest pomocny tym wszystkim, którzy uwielbiają gotować i poznawać smaki. Moździerz do przypraw umożliwi stworzenie unikatowej mieszanki przypraw i ziół o wspaniałym aromacie.
Podobno żaden Włoch nie zabierze się za przyrządzanie pesto, jeśli nie ma pod ręką moździerza.
Moździerze należą również do najstarszych narzędzi aptecznych, jakich używano do wyrobu leków. To w nich rozdrabniano, kruszono, ucierano i mieszano surowce naturalne. Stanowiły niezbędne wyposażenie, dlatego często wykorzystywano motyw tego naczynia na pieczęciach do lakowania, czy jako ozdobę inicjałów - przykładem może być pochodząca z XVI wieku publikacja o właściwościach leczniczych ziół, będąca wzbogaconą i uzupełnioną przez Szymona z Łowicza wersją dzieła średniowiecznego. Na stronie tytułowej został umieszczony drzeworyt przedstawiający lekarza i aptekarza, na rycinie znalazł się również moździerz.
Pierwsze informacje o używaniu moździerzy do przygotowywania środków leczniczych pochodzą z przepisów zawartych w dziele De medicina A.C. Celsusa z I wieku n.e. Używali ich Rzymianie, a następnie Arabowie i Persowie. Z przekazów wiadomo również, że naczyń tych używano do przygotowania surowców do doświadczeń alchemicznych.
W Europie sprzęty te były wykorzystywane przez farmaceutów (i wszelkiej maści druidów) do produkcji leków i mieszanek ziół. W wielu kulturach jednak stosuje się je od bardzo dawna wyłącznie w kuchni.
Obecnie (oprócz kuchni) różne typy moździerzy są stosowane m.in. w rozmaitych pracowniach i laboratoriach - najczęściej są wykonywane (zarówno naczynie, jak i tłuczek) z porcelany, kamienia (np. agatu) lub metalu i zazwyczaj mają kształt wysokiej misy.
Służą do rozdrabniania substancji trudno rozpuszczalnych, lub też zbrylonych, gdy chcemy odważyć ich niewielką część, a także do substancji, które stwardniały np. w wyniku prażenia lub spiekania.