Brąz

Nazwa tego stopu miedzi pochodzi od nazwy portu rzymskiego Brundisium, obecnie Brindisi.

narzędzia z brązuWspółczesne brązy (stop miedzi - od 80 - 90 % z cyną 20 - 10 %), posiadają dobre własności wytrzymałościowe, są łatwo obrabialne, a tzw. brązy wysokostopowe poddają się także hartowaniu.

Posiadają dobre właściwości przeciwcierne, są odporne na wysoką temperaturę i korozję. Ograniczeniem do stosowania brązów, jest ich wysoka cena.

Brązy dzieli się na brązy do obróbki plastycznej, dostarczane w formie wyrobów hutniczych -  blach, pasów, taśm, prętów, drutów i rur oraz brązy odlewnicze, dostarczane w postaci sztab lub kęsów.

Brązy znane były już w odległej starożytności; sporządzano z nich narzędzia, broń i ozdoby, dlatego też epokę która nastąpiła po epoce kamiennej i trwała do epoki żelaza, nazwano epoką brązu.

moneta z brązuPo raz pierwszy brąz wyprodukowano prawdopodobnie w Egipcie lub w Mezopotamii około 3-4 tysięcy lat p.n.e. Odkrycie brązu nastąpiło przypadkowo, bowiem rudy miedzi i cyny występują często wspólnie, dlatego też do topionej rudy miedzi łatwo mogła dostać się ruda cyny. Otrzymany stop miał twardość większą od twardości miedzi i cyny, znalazł więc natychmiast zastosowanie praktyczne.

W dodatku, prawie od razu, zaczęto wytwarzać aż trzy rodzaje brązu:

strzałka brąz nadający się do kucia na zimno (miedź z dodatkiem 5 % cyny),
strzałka brąz narzędziowy (miedź z dodatkiem 10 % cyny),
strzałka brąz najtwardszy, używany do odlewanie figurek bóstw (miedź z dodatkiem 15 % cyny).


Już około 2990 roku p.n.e. w Egipcie produkowano igły z miedzi, a wytwarzane w Mezopotamii sierpy z brązu (od około 2470 roku p.n.e.)  stały się - obok zboża i toporów - swego rodzaju wymiennym pieniądzem, mimo iż w Egipcie już od 250 lat znane były wyroby ze szlachetnych kruszców, srebra i złota.

Około 2 tysiące lat p.n.e. produkcja brązu rozwinęła się tak znacznie, że wykonywano z niego powszechnie narzędzia z brązu, oraz broń i zbroje.
W grobowcu faraona Iteti, który panował około 3 tysiące lat p.n.e., znaleziono różne narzędzia i przedmioty wykonane z brązu. W czasie wojny trojańskiej (XII wiek p.n.e.) używano brązowych pancerzy, tarcz i mieczy.
Starożytny kowal, wykuwający zbroję i narzędzia rolnicze z brązu miał olbrzymi mir u współczesnych i był czczony niemalże jak bóg. Wyrazem tego jest kult boga - kowala Hefajstosa w greckiej mitologii.

oręż z brązuW południowej Europie epoka brązu rozwinęła się około 2 tysiące lat p.n.e., w Polsce zaś około 1700 roku p.n.e.

Koniec epoki brązu nastąpił około 1000 - 700 roku p.n.e.

Technika produkcji narzędzi z brązu była dość prymitywna. Model odlewniczy ukształtowany z wosku oblepiano gliną, po czym wypalano ją w ogniu. Wosk wytapiał się pozostawiając pustą przestrzeń na odlew. Zastosowanie brązu do wyrobu narzędzi przyspieszyło rozwój gospodarczy i społeczny, podniósł się poziom rolnictwa i hodowli.

Obecnie brąz stosowany jest na odlewy, do wyrobu części maszyn, na stalówki do piór, oraz w postaci sproszkowanej - jako farba.