Odlewnictwo

Wytwarzanie odlewów powstałych w wyniku zakrzepnięcia ciekłego tworzywa.

odlewnictwoJuż 7 tysięcy lat temu człowiek potrafił przetapiać złoto i odlewać metale. Na początku trzeciego tysiąclecia p.n.e. w Mezopotamii znano metodę produkcji brązu (stopu miedzi cyny), chociaż niektórzy historycy przesuwają tą granicę jeszcze o pół tysiąca lat wstecz.

Dowodem na fakt, że starożytni znali sztukę odlewnictwa są: płaskorzeźba z odlanymi głowami lwów z miedzi znaleziona na terenie Mezopotamii, czy odlewy biżuterii z z III tysiąclecia p.n.e. znalezione w Egipcie.

W Polsce, w okresie neolitu również potrafiono odlewać metale.

Około 2 tysiące lat p.n.e. w Egipcie starożytni rzemieślnicy znali i stosowali już odlewanie metodą traconego wosku.

odlewanie ciekłego metaluW starożytnych Chinach już od VII wieku p.n.e. opanowano odlewanie żeliwa, czyli stopu o wysokiej temperaturze topnienia. Wykonywano z niego przedmioty codziennego użytku, a także często kilkunastometrowej wysokości posągi.

Początki odlewnictwa żeliwa w Europie przypadają dopiero na koniec XIV wieku.

Jednym z pierwszych słynnych odlewników, którego imię zachowało się do dziś, jest Fenicjanin Hiram Abiff z Tyru, główny budowniczy Świątyni Jerozolimskiej ufundowanej przez króla Salomona, uważany też za patrona masonerii.
Na potrzeby Świątyni Hiram zaprojektował i wykonał z brązu zbiornik na wodę o pojemności 90 metrów sześciennych, wsparty na rzeźbach 12 wołów.

Z czasem brąz został wyparty przez tańsze i bardziej twarde żelazo, lecz zachował wielkie znaczenie w sztuce. 

odlew z brązu

Odlany z brązu posąg Posejdona, dzieło Kalamisa, czy Parys Eufranosa, choć mają już ponad 2400 lat, są nadal niedościgłym wzorem artyzmu i piękna.

O poziomie technologii odlewniczej starożytnych Greków, najlepiej świadczy Kolos Rodyjski, trzydziestometrowa rzeźba z brązu boga Heliosa, która witała przypływających na wyspę przez pół tysiąca lat.

Można powiedzieć, że od tego czasu w brązownictwie niewiele się zmieniło. Rzymski posąg Marka Aureliusza, Perseusz Celliniego, czy książę Józef Poniatowski Thorvaldsena, to "tylko" twórcze rozwinięcie dokonań starożytnych Greków.

Pierwsze metalowe elementy potrzebne do maszyn i urządzeń technicznych zostały wykonane metodą odlewania w starożytnym Rzymie.
Były to elementy pomp i wodociągów odlane z brązu.

Po upadku cesarstwa rzymskiego kunszt odlewniczy zanika i aż do XIV wieku metodą odlewania wykonuje się tylko dzwony, płyty nagrobkowe, drzwi do kościołów, oraz drobne ozdoby z metali szlachetnych.

Ponowny rozwój odlewnictwa wiąże się z wynalezieniem armat, których lufy, a często i całe łoża odlewano z brązu - pierwsza wzmianka o odlewanych działach pochodzi z 1372 roku.

Car PuszkaW roku 1568 w Moskwie, odlano największą armatę - tzw: Car puszka, której lufa jest długa na 5,3 metra o średnicy aż 92 centymetrów. Całość waży ponad 40 ton!

Trzeba tutaj również wspomnieć o dzwonach.
Dzieła ludwisarzy również i tutaj osiągały ogromne rozmiary. Największy w Polsce Dzwon Zygmunta, odlany w 1520 roku waży 8 ton i kto go widział, musi przyznać że rzeczywiście jest duży. Okazuje się, że to drobiazg przy największym dzwonie na świecie - Car Kołokoł, który waży 192 tony!

Pierwszy odlew z lanej stali wykonał w 1851 roku Niemiec J. Mayer z Bochum w Nadrenii.
Początkowo ze staliwa wykonywano tylko przedmioty o niewielkich wymogach technicznych, później w miarę opanowania procesu odlewania odlewy staliwne znalazły szerokie zastosowanie we wszystkich gałęziach przemysłu.

Dawniej rzemieślnik zajmujący się odlewaniem metalowych przedmiotów, nazywany był giserem.