Bursztyn

Żywica drzew iglastych, nie do końca wiadomo jakich; z niem. bernstein (kamień, który się pali).

bursztynowa biżuteriaPróbowano rozwikłać zagadkę i na źródło bursztynu typowano różne gatunki drzew, głównie sosny i cedru. Do dziś jednak wśród badaczy nie ma zgodności co do pochodzenia bursztynu. Wielu za macierzyste "bursztynowe" drzewo uznaje Aghatis z rodziny araukarii.

Inne nazwy bursztynu to: jantar, amber lub elektron.

Pierwszymi bursztynowymi ozdobami były zapewne tak zwane nadziaki, czyli bryłki bursztynu z naturalnym otworem po gałązce lub igłach, używane jako ozdoby już od górnego paleolitu czyli 40000 do 8000 p.n.e. Później w neolicie (8000 - 2000 p.n.e.), w epoce pierwszych rolników bursztyn wykorzystywano częściej.

wydobywanie bursztynu z dna morza - rycinaW Danii, pod fundamentami domów z tego okresu, znaleziono naczynia pełne szlifowanych bursztynowych paciorków. To prawdopodobnie tzw. ofiary zakładzinowe. Umieszczano je pod fundamentami nowych domów - na szczęście.
Pojawiły się wtedy również figurki w kształcie ludzkim związane z kultem "bogini matki".

W starożytnym Rzymie, za czasów Nerona (37 - 68 roku n.e.) zapanowała prawdziwa moda na bursztyn. Różnorodność luksusowych wyrobów z bursztynu wykonanych przez starożytnych Rzymian zachwyca do dziś.

Mała statuetka z bursztynu kosztowała więcej niż zdrowy niewolnik, ponieważ wyprawa na północ Europy po bursztyn była trudna i niebezpieczna. Bursztynowymi liśćmi Rzymianie obdarowali się na Nowy Rok.
rzymskie przedmioty z bursztynuLustra z bursztynowymi pokrywami, bursztynowe wisiorki w kształcie owoców, oraz grzebienie i szpile do włosów to przedmioty, na które nie każda rzymska elegantka mogła sobie pozwolić.

We wczesnym średniowieczu, w miastach pomorskich wyrabiano z bursztynu amulety i kości do gry. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa wykorzystywany był głównie do produkcji krzyżyków i różańców i tak było mniej więcej do XVI wieku.
W XVII wieku pojawiły się bursztynowe kufry, szachy, a nawet kufle. Coraz częściej możni zamawiali bursztynowe ołtarze i krucyfiksy.


zatopiony owad w bursztynieZ tego samego okresu pochodzi też Bursztynowa Komnata uważana za ósmy cud świata, podarowana przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I carowi Piotrowi I - niestety zaginęła bez wieści podczas II wojny światowej.

Nazywano go kamieniem magicznym, ponieważ w słodkiej wodzie tonie, a w słonej pływa na powierzchni.
Jest lekki i ciepły w dotyku, a lekko potarty przyciąga liście, kawałki materiału czy włosy. Tę właściwość bursztynu zauważyli już starożytni Grecy, którzy nazywali go elektronem, czyli kamieniem który przyciąga.

O jego leczniczych właściwościach pisał już Hipokrates.

Był zalecany z winem, kiedy ktoś chorował na żółtaczkę lub miał kłopoty z pęcherzem. Matki wieszały dzieciom na szyjach bryłki nieobrobionego bursztynu, by chronić je przed chorobami. Przy jego pomocy leczono też dżumę i epilepsję.

Jeszcze do niedawna na Kurpiach wyciągano zaprószenia z oka przy pomocy bursztynowych pałeczek, a jantarową tabaką leczono katar.
Dzisiaj nadal stosuje się bursztyn w medycynie ludowej i homeopatii - nalewka bursztynowa pomaga w chorobach gardła, a olej bursztynowy działa antyseptycznie i dezynfekująco. Bursztynowe kadzidełka (wolno się spalając) napełniają wonnym aromatem wnętrza domów, neutralizując przykre zapachy.

figurki szachowe z bursztynuPoza tym bursztyn się pali, a zapach jaki się przy tym wydziela przypomina nieco aromat ambry - popularnego pachnidła wytwarzanego przez Arabów z wydzieliny żołądka kaszalota (po arabsku: anbar). Stąd pewnie wywodzi się angielskie amber, czy francuskie ambre - oznaczające bursztyn.
Z kolei w wszystkich językach słowiańskich występuje słowo jantar.

Obecnie, za największe na świecie pokłady bursztynu uważa się znajdujące się w okolicy Jantarnego nad Bałtykiem, w obwodzie kaliningradzkim, wydobywane przemysłowo w kopalniach odkrywkowych od XIX wieku  


Ciekawostka:

strzałka Największe bryły osiągają wagę kilku, a wyjątkowo kilkunastu kilogramów. Największa znaleziona bryła bursztynu bałtyckiego ważyła 9,75 kilogramów.