Materiał budowlany pochodzenia naturalnego. Minerał pospolity, szeroko rozpowszechniony.
Znany i stosowany już od dawna - najstarsze ślady zastosowania gipsu sięgają 6 500 roku p.n.e. i zostały odkryte przez archeologów badających freski z czasów neolitycznej społeczności w Anatolii (dzisiejsza Turcja).
Ówcześni artyści już wtedy wykorzystywali gips (po sproszkowaniu i zmieszaniu z wodą) jako tynk, nakładając go na ściany skalne i tworząc w ten sposób podłoże pod freski z fantastycznym wyobrażeniem polowań.
Na obszarze Mezopotamii istniały miasta-państwa, jak Uhr, Uruk i inne, w których budowano świątynie z płyt gipsowych odlewanych w formach już około 3200 r. p.n.e.
Starożytni Egipcjanie w budowanych piramidach stosowali gips budowlany jako spoiwo już około 2560 roku p.n.e. Przykładem zastosowania spoiwa gipsowego jest piramida schodkowa Dżosera (Dżesera) w Sakkarze koło Memfis.
Poza tym, we wczesnych grobowcach pokrywali ściany masą składającą się z wapna i gipsu, a w ten sposób wykończoną powierzchnię dodatkowo jeszcze często malowali i dekorowali.
Około IV wieku p.n.e. Rzymianie odkryli zasady wodnego utwardzania wapna, które dzięki dodaniu wysoko aktywnych postaci krzemionki i korundu, np. ziem wulkanicznych, twardniało jeszcze szybciej pod wpływem wody.
Po upadku Rzymu zaprawa hydrauliczna była wykorzystywana w niewielkim stopniu aż do XVIII wieku.
Najstarszy i najlepiej udokumentowany opis gipsu, sporządzony w starożytnej Grecji brzmi:
"Używamy tej substancji w trakcie budowy jako pokrycia, a także dodajemy w miejscach, które chcemy wzmocnić" - (Teofrast z Eresos).
W Europie już od XIII wieku używano gipsu jako wewnętrznej i zewnętrznej masy tynkarskiej. Dla wzmocnienia zaprawy, dorzucano włosie. W celu szybszego wiązania lub zwiększenia plastyczności dodawano na przykład słód, mocz, piwo, mleko czy jaja. W XIV-wiecznej Anglii zewnętrzne powierzchnie budynków obite drewnem zdobiono dekoracyjnym, odciskanym tynkiem. Jest to pewna forma nacinanego, kształtowanego lub modelowanego zdobienia wykonanego z masy gipsowej, lub mieszanki kamienia wapiennego i gipsowego.
W połowie XV wieku rzemieślnicy weneccy stworzyli nowy rodzaj okładziny zewnętrznej zwany marmorino, która powstawała przez nałożenie masy wapiennej bezpośrednio na mur.
W kolejnych wiekach wymyślano nowe, ciekawe zastosowania dla gipsu. Przykładowo, w XVI wieku sztukatorzy działający w Bawarii wynaleźli nowy, bardzo dekoracyjny typ tynku gipsowego stosowany we wnętrzach, zwany scagliola (imitacja marmuru).
W Polsce po raz pierwszy zastosowano gips jako spoiwa już w IX wieku n.e. Najstarszym zabytkiem tego typu są resztki murów pierwszej murowanej katedry w Gnieźnie.
W zależności od zawartości składu i sposobu produkcji otrzymuje się różniące właściwościami odmiany gipsu, z których najczęściej spotyka się: gips budowlany (zwykły), gips szpachlowy (gips wolniej wiążący) i gips tynkarski.
Odmianą gipsu jest też alabaster.
Oprócz zastosowań w budownictwie - zobacz płyty gipsowo-kartonowe - gips okazał się wręcz niezbędny podczas stabilizacji połamanych kończyn wśród amatorów jazdy na nartach, czy innych sportów.
Ciekawostka:
Jako pierwszy zastosował gips w celu unieruchomienia kończyny w przypadku złamania Abu Bakr Muhammad ibn Zakarijja ar-Razi, znany również jako Rhazes, perski lekarz, alchemik i filozof (urodzony w roku 865, zmarł w roku 925 n.e.).