Pisanki

Zwyczajowa nazwa jaja (zwykle kurzego) zdobionego różnymi technikami.

pisankaWedług wierzeń ludowych, jajo jest potężnym amuletem i posiada właściwości przeciwdziałania złym mocom. Już przed wiekami, jajko było stosowane m.in. w magii miłosnej, lecznictwie.

Jaja dawane w podarunku stanowiły dowód życzliwości i sympatii, dzielone i uroczyście spożywane podczas śniadania wielkanocnego miały zapewnić zdrowie i pomyślność, a skorupki pisanek rzucane na podwórze i do sadu, zapewniały nośność kur i świetne zbiory owoców.

pisankaZ kolei skorupki rzucane na dachy domów miały chronić zabudowania przed uderzeniem pioruna. Toczono jaja po ciele chorych i po grzbietach zwierząt, by były dorodne i zdrowe, rzucano jaja w ogień, żeby zapobiec pożarom.
Znaki czynione na jajkach miały charakter magiczny, miały chronić domostwo przed złymi duchami, rzucaniem uroku, czarami i chorobami.
W słowiańskich wierzeniach ludowych jajko to symbol pomyślności.

Pierwsze pisanki, sprzed 4 tysięcy lat odkryto w wykopaliskach z Persji. Pisanki były znane w starożytnej Mezopotamii, Grecji i Egipcie. Zwyczaj malowania jajek znany był również w czasach cesarstwa rzymskiego.

Na ziemiach polskich najstarsze pisanki, pochodzące z końca X wieku, odnaleziono podczas wykopalisk archeologicznych na opolskiej wyspie Ostrówek, gdzie odkryto pozostałości grodu słowiańskiego. Wzór rysowano (dawniej mówiono: pisano - stąd nazwa pisanka) na nich gorącym roztopionym woskiem - jako narzędzi do pisania używano szpilek, igiełkozików, szydeł, słomek i drewienek.
Następnie zanurzano je do barwnika - łupin cebuli lub ochry, które nadawały im brunatnoczerwoną barwę z wyjątkiem tych miejsc, które wcześniej zostały pokryte woskiem.
Źródła pisane z XII wieku, zawierają wzmianki o leczniczym działaniu i cudownych właściwościach pisanek.

nietypowa ozdoba parku
Pisanki przygotowywane z okazji Świąt Wielkanocnych w zależności od techniki zdobienia nazywano także kraszankami, malowankami i rysowankami - te ostanie dekorowane są wzorami wyskrobanymi ostrym narzędziem na pomalowanej wcześniej skorupce.
 Obecnie malowane są także farbami syntetycznymi np. przy pomocy narzędzi takich jakich używa się przy batiku.
Można też oklejać skorupki resztkami materiału, rdzeniem sitowia, wycinankami z papieru itp.

W procesie chrystianizacji pisankę włączono do elementów symboliki wielkanocnej. Obecnie pisanki wykonuje się przed Wielkanocą. Mają symbolizować rodzącą się do życia przyrodę, a w chrześcijaństwie dodatkowo nadzieję wynikającą z wiary w zmartwychwstanie Chrystusa.

Tradycyjne sposoby kolorowania skorupek polegają na zanurzeniu jajka w odpowiednim wywarze. W zależności od tego jaki kolor pisanki chcemy otrzymać, takiego wywaru należy użyć.
Kolor czarny dają: kora dębowa, łupina orzecha włoskiego lub olchowe szyszki; kolor fioletowy - kwiaty malwy; kolor różowy - sok z buraka; kolor zielony - liście ziół, głównie pokrzyw; kolor brunatnoczerwony - łuski cebuli; kolor czerwony - owoce czarnego bzu lub suszonych jagód; kolor pomarańczowy otrzymamy używając marchwi lub dyni, a niebieski - wykorzystując owoce tarniny.

jajko Guylian


Ciekawostka:
  Największe (jak dotąd) wielkanocne jajo, wykonano na zlecenie belgijskiego producenta czekolady - Guylian w 2005 roku. Zostało zrobione właśnie z czekolady (a właściwie z 50 tysięcy batoników), miało osiem metrów i trzydzieści dwa centymetry wysokości, ważyło 1950 kilogramów, a nad jego wyprodukowaniem biedziło się aż 26 osób przez 525 godzin.