Substancje które nadają barwę, lub też zmieniają na inną rzeczom, którym chcemy nadać barwę.
Początkowo, pierwsze substancje barwiące używane przez człowieka, były tylko pochodzenia mineralnego.
Najstarsze kolorowe obrazy, które przetrwały do dziś, przedstawiają zwierzęta w jaskiniach Altamira w północnej Hiszpanii, oraz w Lascaux w południowej Francji.
Ich wiek jest szacowany do nawet 20 tysięcy lat. Używano materiałów barwiących nieorganicznych, naturalnie występujących pigmentów, zrobionych z kredy, rudy manganu, krzemianu glinu, tlenku żelaza, itd.
Nie można określić daty pierwszego użycia wydzielin roślin lub zwierząt. Wiadomo jedynie, że tysiące lat temu sztuka barwienia materiałami zwierzęcymi odgrywała istotną rolę w Japonii, Chinach, Indiach już 4 tysiące lat p.n.e.
W starożytnym Egipcie używano również barwników roślinnych. Umiejętność barwienia włókien takimi barwnikami zwana jest farbiarstwem.
Odkrycie związków chemicznych mających zdolność trwałego zabarwiania innych ciał nastąpiło w odległej starożytności.
Na podstawie znalezisk wiemy np., że Egipcjanie używali do barwienia tkanin barwników uzyskiwanych z roślin: indygowca, marzanny, alkanny, urzetu, a także barwnika zwierzęcego wydobywanego z samic pluskwiaków - czerwców.
Już trzy tysiące lat p.n.e., uzyskano pierwszy sztuczny barwnik - niebieski pigment nazywany egipskim błękitem. Receptura specyfiku otrzymywanego przez poddanych faraona była pilnie strzeżoną tajemnicą, a jego cena tak wysoka, że na farbowanie szat stać było nielicznych. Wzór chemiczny barwnika wskazuje, że do jego produkcji używano niezwykle rzadkiego minerału powstającego wewnątrz lawy wypływającej z Wezuwiusza.
Farbiarnie fenickie od około 1000 p.n.e. słynęły z barwienia tkanin na kolor purpurowy przy użyciu tzw. purpury tyryjskiej, wydobywanej z rzadkiego gatunku ślimaków występujących na wybrzeżu syryjskim. Z 800 ślimaków uzyskiwano zaledwie 1 gram barwnika. Purpura była więc bardzo droga. Barwione nią szaty mogli nosić tylko ludzie stojący na szczycie hierarchii społecznej i dlatego z czasem purpura stała się kolorem władców.
Niebieski barwnik otrzymywano z olchy karłowatej i jagód bzu, liliowy kolor dawały czarne jagody, natomiast żółty - niektóre odmiany rezedy.
Zasadniczy przełom w technice barwienia nastąpił w drugiej połowie XIX wieku, kiedy wynaleziono barwniki syntetyczne. Jednym z pierwszych barwników tego rodzaju była fuksyna (barwnik czerwony), otrzymana w 1855 roku przez polskiego chemika Jakuba Natansona.
W następnym roku, jeszcze jako student chemii, Anglik William Henry Perkin dokonał syntezy barwnika fioletowego - moweiny.
Odkrycie w 1858 roku przez niemieckiego chemika Johanna P. Griessa tzw. związków dwuazowych, doprowadziło do syntezy najważniejszej grupy: barwników azowych. Wkrótce otrzymano takie stosowane dzisiaj barwniki syntetyczne, jak: alizarynę (1868), eozynę (1871), indygo (1880) i wiele innych.
W końcu ubiegłego wieku barwniki syntetyczne zaczęto produkować i stosować na skalę przemysłową.
Barwników naturalnych używa się dzisiaj w niedużych ilościach do barwienia żywności, kosmetyków, a także w farmacji.