Nazwa "lakmus" pochodzi od holenderskiego słowa lacmoes (od moes - "papka, pulpa").
Jest to niebieski naturalny barwnik. Otrzymuje się go z pewnych gatunków porostów, m.in. Roccella fuciformis, występujących u wybrzeży Morza Śródziemnego i Oceanu Atlantyckiego.
Dobrze rozpuszcza się w wodzie.
Lakmus jest stosowany jako wskaźnik: w roztworach kwaśnych (dla pH niższego niż 5) przyjmuje zabarwienie czerwone, w zasadowych (dla pH wyższego niż 8) - niebieskie. W odczynach obojętnych barwy nie zmienia.
Najczęściej używany był (i nadal jeszcze jest) w formie nasyconych nim pasków bibuły, zwanych papierkami lakmusowymi, które zwilżało się badanym roztworem.
Wilgotne papierki lakmusowe pozwalają także stwierdzać obecność kwasów w gazach.
Po raz pierwszy, lakmus został użyty jako wyznacznik dla kwasów około roku 1300 przez hiszpańskiego alchemika Arnolda de Villanova. Ciekawostką jest fakt, że już podobno starożytni Babilończycy określali dni płodne badając pH moczu, właśnie za pomocą lakmusu.
Od XVI wieku barwnik był już produkowany w Holandii.
Pod wpływem utleniaczy (np. chloru), lakmus trwale odbarwia się.