Druk

Wielokrotne odbicie obrazu z formy drukowej np. na papier, mające początek w Chinach.

Od paru tysięcy lat w rozmaitych kręgach cywilizacji ludzie znali i stosowali pieczęcie odciskane w glinie czy wosku.

Jest to właściwie prapoczątek druku. Za jego ojczyznę trzeba uznać Daleki Wschód.

Najstarsze narzędzia drukarskie i drukowane dokumenty, znalezione w Chinach i Japonii pochodzą z V wieku n.e.

Już za panowania dynastii Tang - w latach 618-907 - odbijano w klasztorach buddyjskich wielkie ilości "świętych obrazków" opatrzonych napisami, powlekając drewniane klocki (na których techniką drzeworytu wycinano lustrzane odbicie tekstu czy ilustracji) tuszem, i odbijając ich rysunek na papierze. Z biegiem czasu owe teksty, wyryte na drewnianych lub kamiennych płytach, stawały się coraz dłuższe, aż doszło do powstania najdawniejszych drukowanych książek blokowych (zwanych ksylografami). 

Najstarsza znana drukowana książeczka ukazała się w Chinach w 868 roku i była w kształcie zwoju. Później pojawiły się książki także w formie tzw. kodeksu, czyli w dzisiejszej książkowej postaci. Drukowano też tym sposobem w Chinach od X wieku pierwsze banknoty pieniężne i karty do gry - około 969 roku.

Przełomowego dla rozwoju druku wynalazku dokonał w 1041 roku chiński kowal Pi Szeng (995 - 1055). Wpadł on na pomysł pojedynczej, "ruchomej" czcionki drukarskiej. Wykonane przez niego gliniane czcionki mogły być wielokrotnie wykorzystane do składania i odbijania różnych tekstów. Z czasem nietrwale czcionki gliniane lub drewniane zastąpiono metalowymi - najpierw cynowymi, a pod koniec XIV wieku z brązu.

Najstarsza znana książka wydrukowana przy użyciu czcionek metalowych (z brązu), ukazała się w 1409 roku w Korei. Natomiast za najstarszą książkę świata uważa się dzieło przekazane przez anonimowego ofiarodawcę Muzeum Brytyjskiemu w Sofii (stolicy Bułgarii). Jest to sześć zapisanych i połączonych ze sobą płytek ze szczerego złota, które wykonano 2 i pół tysiąca lat temu. Tekst został wyryty w języku Etrusków - jednego z najbardziej tajemniczych ludów Europy, który osiedlił się około 3 tysiące lat temu na terenie północnych Włoch.

W Europie etapy rozwoju druku były podobne. Już w 1147 roku w klasztorze benedyktyńskim w Engelbergu, odbijano pojedyncze ozdobne litery w rękopisach, a w 1289 roku w Rawennie za pomocą drzeworytów większe teksty. Za europejskiego wynalazcę drewnianych czcionek uznaje się Holendra Laurensa J. Costera, który w 1423 roku, drukując z użyciem czcionek, wydrukował małą ośmiostronicową książeczkę zatytułowaną "Horarium".

Największy jednak udział w rozwoju druku w Europie miał niemiecki drukarz i złotnik Johann Gutenberg (1399 - 1468, jego prawdziwe nazwisko - Gensfleisch).
Jemu przypisuje się wprowadzenie czcionek metalowych, dostosowanych do zróżnicowanego charakteru liter alfabetu łacińskiego, oraz opracowanie sposobu umożliwiającego oddzielanie w druku poszczególnych wyrazów i wprowadzenie odstępów między wierszami przez zastosowanie tzw. justunku, czyli materiału nie odbijanego, lecz wypełniającego formę drukarską. On również wprowadził do użytku śrubową prasę drukarską.

W 1456 roku w Moguncji, Gutenberg wydrukował techniką druku wypukłego słynną 42-wierszową (od liczby wierszy na stronie) Biblię, zawierającą 1286 stronic. Jej druk trwał 2 lata, a Gutenberg korzystał przy tym z 290 odrębnych znaków i 50 tysięcy czcionek, których krój wzorował na gotyckiej teksturze. Jej nakład prawdopodobnie wyniósł 165 egzemplarzy tłoczonych na papierze, z czego do dziś zachowało się około 40 egzemplarzy (jeden znajduje się w Polsce w Seminarium Duchownym w Pelplinie), oraz 35 (?) egzemplarzy na pergaminie. To niezwykle udane dzieło drukarskie (w języku łacińskim), zdecydowało o szybkim już rozpowszechnieniu się druku w Europie.

Pierwsze druki polskie pojawiły się w 1474 roku.
W tym samym roku wydrukowano jednostronicowy kalendarz "Calendarium Cracoviense".
Prawdopodobnie pierwszym drukarzem w Polsce był K. Straube, działający w Krakowie w latach 1473 - 1476.