Instytucja poświęcona eksponowaniu, lub ochronie obiektów o znaczeniu kulturowym lub naukowym.
Nazwa pochodzi z łacińskiego musaeum (z greki μουσεῖον - mouseíon), które z kolei utworzono z greckiego mouseion - czyli świątynia przeznaczona muzom, greckim bóstwom poszczególnych gałęzi sztuki.
Najsłynniejszy w epoce starożytności ośrodek naukowy założył około roku 280 p.n.e., Ptolomeusz I Soter w Aleksandrii, grupując uczonych i wyposażając ich pracownie w zbiory przyrodnicze, obserwatoria i biblioteki - w tym była również słynna Biblioteka Aleksandryjska.
Już wtedy istniały w innych miejscach (np. w starożytnej Grecji - Pinakoteka), zbiory i ekspozycje sztuk plastycznych, ale nie nazywano ich jeszcze muzeami.
W okresie renesansu (do XVI wieku) zaczęło się rozwijać kolekcjonerstwo. Później, w dobie oświecenia, powstała idea muzeum publicznego w związku z odkryciami z epoki starożytnej i ogólnym rozwojem nauki.
W końcu powstały instytucje kultury, powołane w celu gromadzenia, badania oraz opieki nad obiektami posiadającymi wartość historyczną, bądź artystyczną - muzea, które gromadzą znacznie szerszy zakres obiektów niż biblioteki i zazwyczaj koncentrują się na określonym temacie, takim jak sztuka, nauka, historia naturalna lub historia lokalna.
W większych muzeach niewielka część z tych obiektów jest udostępniana publiczności w postaci wystaw stałych, lub czasowych, natomiast reszta zbiorów jest przechowywana w specjalnie do tego przystosowanych magazynach.
Dzisiaj publiczne muzea, które organizują wystawy i interaktywne pokazy, są często atrakcjami turystycznymi, a wiele z nich przyciąga dużą liczbę gości spoza kraju, w którym się znajdują.
Najczęściej odwiedzane muzea na świecie, przyciągają miliony gości rocznie.
Pierwsze muzeum w Polsce zostało założone z inicjatywy Izabeli Czartoryskiej w 1801 w Świątyni Sybilli w Puławach i gromadziło pamiątki narodowe.
Ciekawostki:
Największym muzeum na świecie jest Luwr (72 735 m2), które zostało założone w 1793 roku. W muzeum znajdują się zbiory liczące około 300 000 dzieł sztuki - od czasów najdawniejszych po połowę wieku XIX, jak również najważniejsze dzieła światowego dziedzictwa.
Największym, najbogatszym i najbardziej wyczerpującym zespołem muzealnym na świecie, są Muzea Watykańskie (Viale Vaticano 13). Już w 1787 roku zbiory zostały udostępnione szerszej publiczności w celu pogłębienia wiedzy w zakresie sztuki i kultury.
