Saletra

Saletry, to nazwa szeregu azotanów o znaczeniu gospodarczym - używanych jako nawozy.

Pierwszymi, którzy poznali i zaczęli używać saletry (z łaciny: sal petrae - sól skalna) byli Chińczycy.
Już za panowania dynastii Han, alchemicy taoiści podczas poszukiwań eliksiru nieśmiertelności, do swoich doświadczeń używali m.in. siarki i saletry (azotan potasu). Łączenie tych substancji z różnymi domieszkami doprowadzało niejednokrotnie do groźnych w skutkach pożarów.

To z kolei prawdopodobnie spowodowało, że pod koniec panowania dynastii Tang (VIII wiek n.e.), ustalono skład prochu, czyli mieszaniny saletry, siarki i węgla drzewnego.

Początkowo proch służył wyłącznie do wyrobu ogni sztucznych i rac. Zanim saletra została zastosowana jako składnik prochu strzelniczego, była używana również w procesach metalurgicznych.

Dopiero później Arabowie wpadli na pomysł zaadaptowania saletry do celów militarnych. Broń palna, którą dysponowali muzułmanie przerażała uczestników wypraw krzyżowych.
W XV wieku Arabowie mieli już zarówno rodzaj rakiet, jak i coś w rodzaju torpedy - samonapędzającej się bomby w kształcie gruszki, której ostrze wbijało się w statek wroga, po czym następował wybuch.

W Europie saletra była całkowicie nieznana aż do średniowiecza, ponieważ w środowisku naturalnym występuje głównie na obszarach o gorącym klimacie.

Sporo na temat saletry napisał polski alchemik i lekarz, odkrywca tlenu, Michał Sędziwój. To właśnie on stwierdził, że w powietrzu znajduje się ukryty pokarm życia, który zestalony jest w saletrze potasowej - przez Sędziwoja nazwaną solą filozoficzną, lub magnesem. Dzisiaj ten składnik nazywamy tlenem. Potrafił przy tym uzyskać ten tlen poprzez rozkład nitry (saletry).

Aż do XVIII wieku, kiedy Brytyjczycy rozpoczęli eksploatację złóż saletry w Indiach, jej użycie w Europie było mocno ograniczone.

Wraz z rozwojem rolnictwa i wzrostem zapotrzebowania na płody rolne, pod koniec XIX wieku zwrócono uwagę na złoża azotanów, określane jako saletry.
Okazało się bowiem, że saletry są świetnym nawozem mineralnym dla roślin, dobrze rozpuszczają się w wodzie, nie ulegają sorpcji glebowej i dlatego są łatwo przyswajalne przez rośliny.

Najcenniejszą z nich była saletra chilijska odkładająca się na pustyni Atacama. W krótkim czasie region ten stał się głównym źródłem nawozów azotowych na świecie.

Obecnie saletry są stosowane m.in. jako azotowe nawozy mineralne (tzw. nawozy saletrzane), środki konserwujące, składniki do produkcji materiałów wybuchowych i wyrobów pirotechnicznych.