Łyżka

Jeden z przyborów ręcznych, wchodzących w skład sztućców, służy do jedzenia - głównie zup.

Występuje w postaci niewielkiej eliptycznej lub jajowatej miseczki o wymiarach pozwalających na zmieszczenie się w ustach, osadzonej na wygiętym trzonku. Zostało udowodnione, że łyżki używano już około 1490 roku p.n.e. 
Pierwotnie łyżkę zastępowało wszystko, co miało naturalne zagłębienie.

Również spiralna muszla ślimaka, która w języku łacińskim nazywa się chochlea; prawdopodobnie stąd też powstała późniejsza polska nazwa chochli.

Początkowo łyżka była wykonywana z drewna, a jej forma różniła się znacznie od tej, znanej nam dzisiaj. Trzonek był niewiele dłuższy od czerpaka, ale za to był bardzo szeroki. Podczas jedzenia obejmowało się ją całą dłonią.
W starożytnej Grecji łyżki używano do jedzenia zupy, a Rzymianie dostosowali ją potem do wydłubywania ostryg i spożywania innych potraw.
W I wieku n.e. Rzymianie podzielili łyżki na dwa rodzaje: jedna była czerpakiem, czyli dzisiejszą chochlą, druga - łyżką stołową.

W Średniowieczu, kiedy nie znano zup, łyżki używano raczej rzadko, dlatego nie zmieniła w tym okresie swego kształtu. Dopiero w XVI wieku trzonek łyżki stał się dłuższy i cieńszy. Także w tym okresie zaczęto je zdobić cennymi materiałami, np. srebrem, złotem czy kamieniami szlachetnymi.

Być może dlatego (ze względu na ich wysoki koszt), idąc do czyjegoś domu w gościnę, przynoszono własne sztućce?..

W XV-wiecznych Włoszech popularne stały się tak zwane "łyżki apostolskie", których rękojeści rzeźbione były na podobieństwo postaci uczniów Chrystusa. Takie łyżki były wytwornym prezentem z okazji chrztu.

Powszechny obecnie kształt łyżki, której trzonek można trzymać trzema palcami, ukształtował się ostatecznie dopiero w XVIII wieku.

Obecnie w kuchni łyżka stołowa jest również jedną ze zwyczajowych jednostek objętości oraz, pośrednio, także jednostek masy, a także miarką do ich odmierzania.
Jest jedną z jednostek używanych w przepisach kulinarnych, ale także w innych recepturach stosowanych w gospodarstwie domowym.

W przypadku produktów sypkich stosowane są m.in. takie określenia, jak: "płaska łyżka stołowa", lub "z czubem". Podobnie w domowej aptece jest jednostką do odmierzania lekarstw.

1 płaska łyżka stołowa = około 15 mililitrów (cm³) = około 10 gramów mąki.