Kabestan

Urządzenie działające podobnie jak winda, ale z bębnem usytuowanym na osi pionowej.

kabestanJest spotykany zazwyczaj na jednostkach pływających lub w przemyśle, i ma za zadanie ułatwienie wybierania bądź luzowania lin czy łańcuchów, będących pod znacznym obciążeniem.

Samo słowo kabestan pochodzi od starofrancuskiego capestan lub Cabestan(t), lub od starego prowansalskiego Cabestan z capestre "krążka kręgowego", albo wreszcie od łacińskiego capistrum - uprząż, capiens - połów.

praca przy kabestanieW swojej najwcześniejszej formie, był to drewniany trzonek owinięty kilkoma oplotami liny (dla zwiększenia tarcia), zamontowany pionowo na statku.
Żeby uniemożliwić odwijanie liny czy łańcucha, zabezpieczała go zapadka.
Zawsze był - patrząc od góry - nawinięty w kierunku ruchu wskazówek zegara.

Jest uważany za hiszpański wynalazek i bardzo możliwe, że był znany i używany już w XIII wieku, przez hiszpańskich żeglarzy, w czasie wypraw krzyżowych.

mały, ręczny kabestanNa dużych żaglowcach kabestany bywały naprawdę duże (nawet kilkupiętrowe) i czasem - podczas podnoszenia kotwicy - musiała je obsługiwać prawie cała obsada okrętu, napierając na handszpaki, czyli drewniane poziome uchwyty wtykane w górną część bębna kabestanu na czas pracy.

Dzięki swojej budowie, kabestan pozwala uzyskać redukcję siły od kilku do kilkunastu razy, w zależności od konstrukcji i rozmiarów.

Od końca XIX wieku zaczęto stosować kabestany z napędem parowym, a następnie elektrycznym.

Małe ręczne kabestany są nadal rozpowszechnione na jachtach żaglowych.
Kabestan może być wyposażony w korbę służącą do obracania bębna.

Występują kabestany jedno-, dwu- lub trójbiegowe - te ostatnie zostały wprowadzone do użytku w 1970 roku przez firmę Lewmar.