Hydrostatyczny przyrząd, do pomiaru nacisku ciśnienia na powierzchnie ciał stałych.
Pierwszy taki przyrząd został skonstruowany przez Alberta Pondukta w 1457 roku.
Pierwszym, który w roku 1628 odkrył, że serce jest pompą, dzięki której krew krąży w zamkniętym układzie naczyń krwionośnych był William Harley, profesor Królewskiej Szkoły Medycznej w Londynie. Nie zainteresował się jednak siłą, z jaką płynąca krew napiera na ściany naczyń.
Dopiero ponad sto lat później, w 1733 roku, angielski duchowny i badacz-amator Stephen Hales, po raz pierwszy na świecie zmierzył ciśnienie krwi. W tym celu wprowadził koniec szklanej, 3-metrowej rurki pionowo, do tętnicy szyjnej leżącej klaczy. Pulsujący słup krwi urósł do wysokości 8 stóp i 8 cali (264 cm), później zaczął stopniowo opadać do 2 stóp, i w tym momencie zwierzę zeszło. Późniejsze badania Halesa dotyczyły pomiarów ciśnienia krwi innych zwierząt, oraz wielkości serca i pulsu. Wyniki swoich badań opublikował w dziele Hemistaticks.
Pierwszym, który wprowadził w życie nieinwazyjną metodę pomiaru ciśnienia krwi był austriacki lekarz Samuel Siegfried Karl von Bash w 1880 roku. Połączył manometr z gumowym zbiornikiem umieszczonym na tętnicy promieniowej. Używając takiego ciśnieniomierza zaobserwował, że ciśnienie krwi u osób zdrowych jest niższe, niżu tych cierpiących na choroby układu krwionośnego.
W roku 1896, włoski lekarz, Scipione Riva-Rocci, skonstruował prototyp współczesnych ciśnieniomierzy - aparat z mankietem uciskowym, który napompowany powodował uścisk tętnicy ramiennej. Późniejsze powolne spuszczanie z niego powietrza pozwalało na manometrze rtęciowym zmierzyć ciśnienie skurczowe krwi.
To dlatego ciśnienie tętnicze oznaczone jest czasem skrótem "RR", pochodzącym od jego nazwiska.
Lekarze przykładali palce do tętnicy poniżej mankietu, kiedy pojawiło się wyczuwalne tętno, odczytywali wartość ciśnienia na manometrze. W roku 1905 rosyjski chirurg Mikołaj Korotkow, zamiast przykładać do tętnicy palce, przyłożył słuchawki lekarskie i usłyszał tętno w naczyniach krwionośnych - wyraźne, pojedyncze tony. Na tej podstawie ustalił, że pierwszy, najmocniejszy ton odpowiada skurczowi, a ostatni, najsłabszy - rozkurczowi serca.
Ten pośredni sposób pomiaru ciśnienia nazywa się do dzisiaj "metodą Korotkowa".
Współczesny sfigmomanometr (sfigmo - tętno), składa się z manometru (rtęciowego, sprężynowego lub elektronicznego), pompki tłoczącej powietrze, mankietu z komorą powietrzną i zaworka do kontrolowanego wypuszczania powietrza z mankietu.
Najdokładniejsze pomiary uzyskuje się aparatem z manometrem rtęciowym, ale tego typu urządzenia są wycofywane z użytku ze względów bezpieczeństwa, z uwagi na toksyczność oparów rtęci w przypadku uszkodzenia.
Dzisiaj najczęściej stosowane są sfigmomanometry elektroniczne, gdzie mankiet zakłada się na nadgarstek lub na ramię. Urządzenie posiada tylko niewielki moduł elektroniczny z wyświetlaczem i przyciskami sterującymi.
Pomiar odbywa się całkowicie samoczynnie. Pompowaniem powietrza, jak i jego wypuszczaniem, sterują układy elektroniczne.