Suwmiarka

Najbardziej uniwersalny przyrząd w technice pomiarowej, zwykle z dokładnością do 0,1 mm.

Dlatego w każdym szanującym się warsztacie, suwmiarka powinna być pod ręką.

Pierwszych suwmiarek używano już w XVII wieku. W roku 1790 w Anglii, wykonano pierwszą suwmiarkę z tzw. noniuszem. Wykonywano je wówczas z drewna, a te dla bardziej wymagających z mosiądzu.

Dzisiejszą suwmiarką nazywamy przyrząd pomiarowy z noniuszem, przystosowany do pomiaru wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych, a gdy ma wysuwkę głębokościomierza, to również do pomiaru głębokości.

Suwmiarką można dokonać pomiaru z reguły z dokładnością do 0,1 milimetra, choć można również spotkać dokładniejsze - nawet do 0,02 milimetra, z tym, że odczyt na takich suwmiarkach jest utrudniony ze względu na znacznie rozbudowany noniusz.
Zasadniczymi częściami konstrukcyjnymi suwmiarek są: prowadnica i przesuwny suwak (stąd nazwa suwmiarka), powierzchnie pomiarowe (szczęki, wysuwka głębokościomierza), oraz urządzenie odczytowe.


W zależności od rodzaju urządzenia odczytowego rozróżnia się:

  suwmiarki analogowe z podziałką kreskową na prowadnicy i noniuszem na suwaku;
  suwmiarki czujnikowe z listwą zębatą na prowadnicy i czujnikiem zegarowym;
  suwmiarki cyfrowe z naklejonym na prowadnicy liniałem pojemnościowym i elektronicznym wskaźnikiem cyfrowym.


Noniusz wynalazł francuski matematyk Pierre Vernier w 1631 roku.
Swój wynalazek nazwał na cześć żyjącego w XVI wieku Pedro Nunesa - portugalskiego matematyka, astronoma, lekarza i kartografa, który pierwszy wpadł na pomysł zwiększania dokładności pomiarów w ten sposób.

Pomiaru suwmiarką dokonuje się następująco: suwak odsuwamy w prawo i między rozsunięte szczęki wkładamy mierzony przedmiot, następnie dosuwamy suwak tak, aby płaszczyzny stykowe szczęk zetknęły się z krawędzią przedmiotu. Teraz odczytujemy ile całych działek prowadnicy odcina zerowa kreska noniusza, co odpowiada mierzonemu wymiarowi w milimetrach. Następnie odczytujemy, która kreska noniusza znajduje się na przedłużeniu kreski podziałki prowadnicy (kreska noniusza wskazuje dziesiąte części milimetra) - zobacz animację poniżej: