Cenzura to weryfikacja publikacji, widowisk, audycji radiowych, telewizyjnych itp.
Weryfikacja jest przeprowadzana tak, żeby ich treści były zgodne z wymogami władz państwa, prawa, moralności, czy zasadami wiary (stąd cenzura polityczna, obyczajowa czy kościelna).
Są dwa rodzaje cenzury:
prewencyjna - przed upowszechnieniem dzieła,
represyjna - po jego rozpowszechnieniu: z konfiskatą utworu oraz odpowiedzialnością sądową lub administracyjną włącznie.
Już w 443 roku p.n.e. starożytni Rzymianie utworzyli urząd cenzora, którego jedną z kompetencji było czuwanie nad moralnością obywateli. Zwolennikiem cenzury był nawet taki geniusz jak Platon - był za koniecznością cenzurowania mitów i poezji żeby uniknąć demoralizacji dzieci. Jego najbardziej bodaj znaną ofiarą stał się jego nauczyciel Sokrates, oskarżony i skazany na śmierć z paragrafu o gorszenie młodzieży.
W starożytnych Chinach obowiązywał cesarski edykt nakazujący niszczenie ksiąg niezgodnych z oficjalną polityką państwa. Jednym z bardziej widowiskowych przejawów cenzury było ich palenie.
Pierwsze księgi spłonęły na stosach już w 231 roku p.n.e. Rzecz miała miejsce w Chinach, kiedy cesarze kazali palić wybrane dzieła w ramach konfliktu legistów z konfucjanistami.
Księgi żydowskie kazał palić władca Syrii Antioch IV Epifanes w II wieku p.n.e.
Na początku naszej ery w Rzymie, cesarz Oktawian August rozkazał spalić dzieła wróżbiarzy, a w III wieku n.e. cesarz Dioklecjan kazał palić pisma chrześcijańskie.
Właściwie to wszyscy władcy, dyktatorzy i despoci na przestrzeni całej historii ludzkości dbali o to, żeby nie publikowano niczego, co mogłoby podważyć ich władzę i autorytet.
Wkrótce po usprawnieniu prasy drukarskiej Gutenberga, władcy wprowadzili obowiązek posiadania zezwoleń na druk celem ograniczenia wpływu słowa drukowanego.
W średniowieczu sprawy cenzury spoczywały początkowo wyłącznie w rękach Kościoła katolickiego. Indeks ksiąg zakazanych który pojawił się w połowie XVI wieku, był obowiązujący aż do połowy wieku dwudziestego. Znalazły się w nim dzieła autorów tej miary co Kartezjusz, Kepler, Kopernik, Galileusz, Dumas, Wolter, Stendhal i wielu innych.
Wiek XX przyniósł prawdziwy rozkwit cenzury.
W Związku Radzieckim już w latach dwudziestych zniknęły wszelkie pozycje, które mogłyby podkopać wiarę w ten najlepszy z ustrojów jakim (zdaniem jego twórców) był komunizm.
Potem ich po prostu nie wydawano.
W przedwojennej Polsce także istniała cenzura. Zakazywano wydawania niektórych tytułów, cenzurowano prasę.
Lata 30-te XX wieku to okres kiedy w zbiorowej pamięci Europy zachowały się obrazy palenia książek przez nazistów.
Dzisiaj cenzura nadal istnieje i ma się dobrze - np. w Uzbekistanie, Korei Północnej czy Arabii Saudyjskiej można trafić do więzienia za posiadanie Biblii.