Młyn wodny

Młyn wodny, to budowla z urządzeniem do przemiału ziarna na mąkę i kaszę, usytuowany nad rzeką.

Zazwyczaj taki młyn był poruszany za pomocą koła wodnego lub turbiny wodnej.

Przez ponad 1500 lat było to jedyne źródło energii poza wiatrakami i siłą mięśni ludzkich.
Jeden z pierwszych opisów koła wodnego podsiębiernego zawdzięczamy greckiemu pisarzowi i mechanikowi Filonowi z Bizancjum - oznaczało by to, że już w III wieku p.n.e. prawdopodobnie znane były i używane młyny wodne.

Pierwsze udokumentowane wykorzystanie młynów, miało miejsce już w pierwszym wieku p.n.e. Już wówczas Grecy opisywali koło wodne umieszczone na osi, które obracane przez wodę ze strumienia napędzało oś, która kolei obracała kamień młyński. Ten z kolei, trąc o inny kamień mielił zboże.
W późniejszych wiekach młyny były wielokrotnie opisywane i stąd wiemy, że już w III wieku n.e. Rzymianie używali pionowych kół wodnych. Przy użyciu przekładni zębatej przekazywali moc z poziomej osi koła wodnego, na oś pionową kamienia młyńskiego.

Stosowali już wówczas koła wodne podsiębierne, gdzie koło ledwie zanurzało się w płynącym strumieniu, oraz koła wodne nasiębierne, gdzie woda była kierowana od góry na koło i chwytana w zawieszone na kole wiadra.
Ze względu na prostotę konstrukcji i łatwość użycia, technologia rozprzestrzeniała się dość szybko na całym świecie. Przykładem niech będzie rzymska Brytania - pod koniec XI wieku było w Anglii ponad 6000 młynów wodnych. Przed 1800 rokiem mogło ich być w Europie ponad pół miliona.

Służyły na różne sposoby dla wielu wiosek - nie tylko mieliły zboże, ale też zasilały tartakimiechy i młoty przy wyrobie żelaza. Przy ich pomocy mielono szmaty na papier, wytłaczano oliwę z oliwek, wiercono lufy strzelb i wykonywano wiele innych zadań.

Warto wiedzieć, że tzw. rewolucja przemysłowa która miała miejsce w XVIII wieku rozpoczęła się właśnie od wykorzystania mocy wody - dopiero później zaprzężono do pracy parę wodną.
Doskonale dokumentuje to budowana przez Richarda Arkwright od 1771 roku sieć mechanicznych przędzalni, położona właśnie wzdłuż rzek.

Dopiero od początku XIX wieku młyny wodne były stopniowo wypierane przez młyny napędzane silnikami parowymi, a później spalinowymi albo elektrycznymi.