Monotyp

Druga obok linotypu maszyna służąca do składu tekstu i odlewania pojedynczych czcionek.

Jej wprowadzenie umożliwiło niemal całkowitą mechanizację tej czynności, jest wynalazkiem urzędnika amerykańskiego biura emerytalnego, Tolberta Lanstona. Pomysł wynalazku nasunęły mu perforowane karty, zastosowane do sporządzania tablic statystycznych, podczas spisu ludności w Stanach Zjednoczonych w roku 1890.

Lanston doszedł do wniosku, że dziurki w taśmie papieru mogą reprezentować poszczególne czcionki i mogą określać miejsce, w które każda z nich powinna trafić w składanym wierszu. Odpowiednio perforowana taśma miała więc stanowić program dla automatu, który zgodnie z tym programem miał wykonywać czynność składu. Przy pomocy J. S. Bancrofta udało się w pełni zrealizować tę ideę.

Pierwszy udany model monotypu został uruchomiony w 1897 roku.
Zasada pracy monotypu jest następująca: składacz naciskając klawisze części monotypu zwanej tastrem (pulpitu podobnego do maszyny do pisania), perforuje taśmę papierową i tworzy w niej układ dziurek odpowiadający kolejnym czcionkom wiersza.
Kiedy wiersz jest już zaprogramowany, taśma zostaje skierowana do części odlewniczej (odlewarki) monotypu. Tam informacje z taśmy, sterując systemem pneumatyczno-mechanicznym, powodują, że ramka z matrycami czcionek zajmuje takie położenie nad otworem odlewarki, aby poszczególne matryce we właściwej kolejności nasuwały się nad otwór. Pompa odlewarki wtryskuje wówczas do każdej matrycy roztopiony metal. Odlewane kolejno pojedyncze czcionki są przenoszone do kanalika, w którym ustawiają się kolejno, tworząc wiersz. Po odlaniu wszystkich czcionek wiersza, automatyczny mechanizm wysuwa cały wiersz na szufelkę.

Metoda ta była znacznie szybsza od ręcznego składania tekstu z czcionek gotowych, chociaż dalsze łamanie tekstu w kolumnach nadal było niezbyt wygodne z powodu dużej liczby elementów.

Taśma monotypu może być po odlaniu przechowana do następnego odlewu. Ponieważ w monotypie tekst jest składany z pojedynczych czcionek, maszyna umożliwia mechaniczne składanie trudnych tekstów naukowych. Skład monotypowy jest ponadto dogodniejszy od linotypowego, gdyż łatwiej wykonać w nim korektę: w wypadku dostrzeżenia błędu wymienia się w nim tylko pojedyncze czcionki, a nie całe wiersze, co jest konieczne w składzie linotypowym.