Lorneta

Przyrząd w postaci dwóch zamocowanych równolegle względem siebie lunet.

lornetkaLorneta (lornetka) to niezwykle przydatny wynalazek, pozwalający z powodzeniem zaspokoić jedną z podstawowych ludzkich cech, czyli ciekawość.

Takie połączenie dwóch lunet daje znacznie lepsze możliwości. W porównaniu z lunetą o tej samej średnicy obiektywu, obuoczna obserwacja oddalonych obiektów za pomocy lornety sprawia, że obraz wydaje się jaśniejszy, ma także lepszą rozdzielczość, a ponadto daje wrażenie trójwymiarowości. Przestrzenne widzenie (czyli stereoskopowe) pozwala dodatkowo na prawidłową ocenę odległości, w jakiej znajdują się obserwowane przedmioty i postacie. Ponadto widziany obraz jest prosty, czyli taki sam, jak w rzeczywistości, a nie odwrócony.

Trudno jednoznacznie wskazać wynalazcę lornety i czas, kiedy to się stało.

lornetka teatralnaOkoło 1590 roku, dwóch holenderskich wytwórców okularów -  Hans Janssen wraz z synem Zachariasem - eksperymentowali z zastosowaniem kilku soczewek umieszczonych w jednej tubie, dając początek złożonym konstrukcjom optycznym typu mikroskop i teleskop.
W roku 1608 optyk Hans Lipperhey zbudował i opatentował lunetę dwusoczewkową.

Rok później włoski fizyk Galileo Galilei zbudował własną, udoskonaloną lunetę, a 9 lat później… hełm wyposażony w podwójny (obuoczny) teleskop, używany na morzu.

Lornetki mają różne nazwy i zastosowanie.

strzałka Najprostszą budowę ma lornetka prosta (Galileusza), wyposażona w skupiający obiektyw i rozpraszający okular, a rozstaw obiektywów jest dostosowany do rozstawu oczu człowieka. Uzyskiwane za jej pomocą powiększenia nie są jednak imponujące i nie przekraczają trzech razy. Używana bywa zwykle w teatrze i jej największe lata świetności przypadają na wiek XIX.

lornetka nożycowa
strzałka Kolejna lornetka - polowa pryzmatyczna, dająca powiększenie od 6 do 12 razy, i jest stosowana m.in. w wojsku. Taka lornetka posiada zarówno okular (w najprostszej postaci może składać się z jednej soczewki rozpraszającej lub skupiającej), oraz obiektyw o dodatniej ogniskowej, pomiędzy nimi zaś, znajduje się układ pryzmatyczny umożliwiający otrzymanie prostego, nie odwróconego obrazu.


strzałka Lornetka nożycowa ma natomiast obiektywy rozsunięte na znaczną odległość i osadzone na peryskopowych ramionach. Taka budowa daje możliwość znacznego przybliżenia (powyżej 15-krotne). Przyrząd znajduje zastosowanie jako dalmierz optyczny.


Warto wiedzieć:
  Typowe lornetki oznaczane są dwiema liczbami oddzielonymi znakiem ×, na przykład: 10×50. Pierwsza wartość (po lewej stronie znaku ×) oznacza współczynnik powiększenia (w tym wypadku - powiększenie dziesięciokrotne). Lornetki o zmiennym powiększeniu oznaczane są poprzez podanie dwóch liczb oddzielonych myślnikiem, np. oznaczenie 3-10 oznacza lornetkę, w której powiększenie jest regulowane w zakresie od trzech do dziesięciu razy.
Druga wartość (po prawej stronie znaku ×) oznacza średnicę obiektywu wyrażoną w milimetrach (w tym przypadku jest to 50 mm). Większa średnica obiektywu zapewnia większą jasność obrazu.