Brona

Narzędzie pociągowe do płytkiej uprawy roli, służące głównie do spulchniania gleby. 

drewniana bronaStosowana bywa najczęściej po orce do rozdrabniania roli, lub po zasiewie, w celu przykrycia materiału siewnego cienką warstwą rozdrobnionej gleby, oraz różnych prac pielęgnacyjnych.

Ponadto używa jej się także do usuwania kłączy i rozłogów chwastów. Napędzana (ciągnięta) przy pomocy ciągnika lub konia.

Wywodzi się z prabrony, tzw. brony gałęziowej - wiązki chrustu lub wierzchołka drzewa ciągnionych przez człowieka.
późniejszym okresie udoskonalono ją przez sczepienie ze sobą poprzecznymi łatami kilku pni młodych drzew o przeciętych gałęziach i wprowadzono do ciągnięcia woły lub konie. W północnej Polsce używano takiej brony do XIX wieku i nazywano ją sękatką, smykiem, broną orczykową.
W Indiach wynaleziono bronę - grabie, składającą się z grubej deski z drewnianymi kołkami, dyszla i rękojeści dla robotnika; rozpowszechnili ją w Azji Chińczycy jako bronę chińską.

Z niej rozwinęła się we wczesnym średniowieczu w Chinach i północnej oraz środkowej Europie (kraje śródziemnomorskie nie znały w starożytności i częściowo w średniowieczu brony, zastępując ją belką, deską, walcem) brona beleczkowa, czyli ramowa. Składała się ona z drewnianej ramy o poprzecznych beleczkach z drewnianymi lub żelaznymi zębami.
W Polsce i na Rusi przejściem od gałęziówki do brony beleczkowej były brony laskowe, witkowe, polskie, kokoszki, wykonane z pęków prętów leszczynowych, powiązanych łykiem w kratę i z osadzonymi na skrzyżowaniach kołkami dębowymi lub grabowymi. Od XVI wieku rozpowszechniały się w Polsce po folwarkach zwykłe brony beleczkowe z zębami drewnianymi, "bronikami", lub żelaznymi gwoździami.

W 1839 roku, Anglik W. Armstrong opatentował wynalazek całkowicie żelaznej brony zygzakowatej, ulepszonej przez J. Howarda, gdzie każdy ząb znaczył swój własny ślad. Stała się ona punktem wyjścia dalszych ulepszeń.

Obecnie stosowane są najczęściej brony:

   1  żebrowa - zębowa drewniana, jest to kratownica z listew drewnianych z nabijanymi stalowymi zębami. Stosowana jako brona ciągniona przez konie lub woły, pojedynczo lub w zespołach po dwie. Pierwotnie brony drewniane były wykonywane bez użycia części metalowych. Drewniane zęby i elementy kratownicy były powiązane cienkimi, mocnymi gałązkami; brona żebrowa
  2 talerzowa - czyli zespół wklęsłych tarcz podobnych do talerza (stąd nazwa), osadzonych na wspólnej osi, wsparty dodatkowo na prostym podwoziu. Działanie podobne do działania pługa. Obracające się tarcze kroją glebę i lekko ją odwracają. Stosowane tylko jako brony ciągnikowe; brona talerzowa
3 sprężynowa (sprężynówka) - zespół sprężyn  płaskich, wygiętych łukowato, zakończonych małymi radełkami, umieszczonych na dwukołowym podwoziu lub na metalowych sankach. Służą do odchwaszczania, lub płytkiej obróbki gleby; brona sprężynowa
  4 kolczatka, kolczasta - zespół zębatych, gwiaździstych tarcz, osadzonych na wspólnej osi. brona kolczasta

Ze względu na ich masę, a co za tym idzie głębokość spulchniania gleby, podzielić możemy brony na lekkie, spulchniające rolę na głębokość 2-5 cm; średnie (4-6 cm głębokości), i ciężkie (6-10 cm).