Rodzaj statku kosmicznego, który może być wykorzystywany wielokrotnie.
Jest przystosowany do wynoszenia na orbitę i ściągania z orbity satelitów, oraz do wymiany załogi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (International Space Station) - może przy tym przetransportować do 22 600 kilogramów ładunku.
Jego załoga liczy od pięciu do siedmiu astronautów.
Początki promów kosmicznych, sięgają połowy lat siedemdziesiątych. Ludzie jeszcze żyli lądowaniem na Księżycu. Rodziły się plany podboju kosmosu, lotu na Czerwoną Planetę, budowy stacji kosmicznej rodem z "Odysei Kosmicznej" - wszystko wydawało się w zasięgu ręki. Do zrealizowania tych bajecznych planów potrzebny był środek transportu o wiele tańszy od dotychczasowych rakiet, a przy tym taki, którego można było używać wielokrotnie.
W 1976 roku powstał pierwowzór promu kosmicznego - OV-101 Enterprise. Początkowo planowano nadać mu nazwę Constitution (Konstytucja). Jednak na skutek petycji miłośników serialu telewizyjnego Star Trek, pierwszy wahadłowiec został nazwany tak, jak statek kosmiczny z serialu. Był on jedynie wykorzystywany do lotów próbnych i testów, nigdy też nie opuścił ziemskiej atmosfery.
Dzięki obiecującym wynikom testów, 12 kwietnia 1981 roku można było wysłać na orbitę kompletny, załogowy wahadłowiec, na pokładzie którego znajdowali się John Young i Robert Crippen. Prom kosmiczny miał kodową nazwę OV-102, ale wszyscy zapamiętali go jako Columbia.
Był to pierwszy prom kosmiczny, który osiągnął orbitę. 12 kwietnia 1981 roku, dwaj kosmonauci jon Youn i Robert Crippen wznieśli się na wysokość ponad 200 kilometrów i po dwóch dniach orbitowania powrócili na Ziemię.
Podczas misji wahadłowiec okrążył naszą planetę 36 razy.
Wahadłowiec składa się z trzech podstawowych elementów. Jednym z nich jest orbiter ze skrzydłami wyglądający jak ogromny samolot odrzutowy, w którym przebywa załoga i jest przewożony ładunek. Orbiter jest przymocowany do wielkiego zewnętrznego zbiornika paliwa dostarczającego w czasie startu ciekły wodór i tlen do trzech głównych silników wahadłowca.
Zbiornik ma długość 47 metrów i średnicę 8,4 metra. Gdy jest pełny, waży 750 ton. Po upływie 8,5 min lotu, opróżniony zbiornik odrzucany jest od orbitera i po wejściu w gęste warstwy atmosfery rozpada się. Tej części wahadłowca nie da się użyć ponownie.
Po każdej stronie zbiornika paliwa znajdują się dwie smukłe rakiety na paliwo stałe. Dostarczają one 83 procent siły ciągu w chwili startu - dźwigają ciężar zbiornika i orbitera. Po starcie odczepiają się, ale można je odzyskać i wykorzystać ponownie.
W chwili powrotu na Ziemię, wahadłowiec bez tych dwóch rakiet i bez zbiornika paliwa zachowuje się jak olbrzymi szybowiec wykonujący manewr lądowania z wyłączonym silnikiem.
Zaprojektowane i wykorzystywane przez NASA, wahadłowce kosmiczne przewidywano na około 100 lotów dla każdego. Niestety okazało się, że jest możliwe maksymalnie 5 lotów rocznie, co powodowało nieopłacalność tego środka transportu. Próbowano zwiększyć ilość lotów, ale skończyło się to katastrofą.
Dane techniczne wahadłowca NASA:
Wysokość zestawu startowego: 56,14 metrów Wysokość orbitera: 37,23 metrów Rozpiętość skrzydeł: 23,79 metrów Waga podczas startu: 2 041 166 kilogramów Waga pod koniec lotu: 104 326 kilogramów Maksymalny udźwig: 28 803 kilogramów Orbita: 185 - 643 kilometrów Prędkość: 27 875 km/h
