Broń miotająca pociski energią gazów powstałych ze spalania ładunku miotającego.
Wczesne działa miały lufy zgrzewane z żelaznych sztabek.
Od połowy XIV wieku lufy zaczęto odlewać z brązu.
W końcu XIV wieku wytwarzano już armaty o ciężarze do 15 ton. Stosowano kule kamienne, dość szybko wyparte przez ołowiane, a następnie żelazne.
W Polsce po raz pierwszy użyto armat przy oblężeniu Pyzdr (1383 rok).
Mniejsze z wczesnych dział zwano puszkami ręcznymi, z nich rozwinęła się w końcu XIV wieku broń palna ręczna (petrynał, a później arkebuz).
Około 1530 roku, we Włoszech i w Niemczech pojawiły się pistolety z zamkiem kołowym, jako uzbrojenie kawalerii, a w drugiej połowie XVI wieku rusznice i muszkiety (Włochy, Hiszpania).
W XVII wieku powstały we Francji strzelby skałkowe (fuzje, flinty), a w XVIII wieku weszła w użycie broń palna odtylcowa. W 1807 roku szkocki duchowny Alexander J. Forsyth wynalazł zamek kapiszonowy, jak również w tym samym roku wynalazł spłonkę naboju.
Amerykanin Samuel Colt, w roku 1835 opatentował swój rewolwer, w 1861 roku Amerykanin Oliver Winchester skonstruował pierwszy, w pełni udany, karabin powtarzalny, a w roku 1888 Austriak Ferdinand Mannlicher karabin samopowtarzalny (zamek iglicowy powstał w Prusach w 1866 roku).
Początki gwintowania lufy miały miejsce w XVII wieku, ale na wielką skalę zaczęto stosować gwintowane karabiny i działa w Europie zachodniej od połowy XIX wieku - gwintowanie stosuje się aby ustabilizować lot pocisku.
Pierwszy (wielolufowy) karabin maszynowy skonstruowany w 1862 roku przez Amerykanina Richarda J. Gatlinga znalazł zastosowanie podczas wojny secesyjnej, przy oblężeniu Charlestonu (rok 1864)
- Karabin odtylcowy - Philo Remington - 1816-89 (USA),
- Nowoczesny karabin maszynowy stworzył w 1884 roku Amerykanin Hiram S. Maxim.
- Karabin wielostrzałowy -1860 rok - Spencer (USA),
- Karabin maszynowy wielolufowy - 1902 rok - Ishikawa (Japonia).