Najbardziej rozpowszechniony pierwiastek na Ziemi - symbol (O, łac. oxygenium)
Jego zawartość w skorupie ziemskiej wynosi 45%, oraz stanowi 20,95% objętości atmosfery ziemskiej. Większość tlenu w przyrodzie zawarta jest w związkach, takich jak woda (około 89%) czy krzemionka (53%).
Organizm człowieka zawiera go około 65%.
Tlen wchodzi w skład wielu ważnych związków chemicznych: tlenków (w szczególności wody oraz dwutlenku węgla), nadtlenków (w szczególności nadtlenku wodoru), kwasów tlenowych, zasad i wielu związków organicznych.
Jego obecność na Ziemi, to zasługa organizmów żywych, ponieważ pierwotna ziemska atmosfera była praktycznie beztlenowa.
Niewielkie jego ilości powstały w wyniku fotolizy (rozpadu pod wpływem światła) pary wodnej.
Tak minimalne stężenie tlenu, wynoszące początkowo około 0,1%, wystarczyło, aby zahamować dostęp szkodliwego promieniowania ultrafioletowego do powierzchni planety i umożliwić powstanie pierwszych komórek.
W stanie czystym występuje w postaci cząsteczek dwuatomowych O2, oraz trójatomowych - ozonu O3. Szczególną jego odmianą, jest niedawno odkryty czerwony tlen o wzorze O4.
Prawdopodobnie pierwszym który odkrył istnienie tlenu, był alchemik Michał Sędziwój, który żył w XVI wieku, na dworze Zygmunta III Wazy. W swoim dziele z 1604 roku opisał tlen jako "ducha świata", umożliwiającego życie ludzi i zwierząt.
Otrzymywał tlen z rozkładu saletry potasowej podczas jej prażenia.
Ponownie odkryty został przed rokiem 1773 przez Carla Sheele, ale w związku z tym, że jego odkrycie nie zostało opublikowane przed rokiem 1777, to za odkrywcę tlenu uznawany jest angielski chemik Joseph Priestley, który otrzymał tlen ogrzewając w zamkniętym naczyniu tlenek rtęci kalcynowej (lub czerwonej), i zbierając wydzielający się gaz.
Początkowo swoje odkrycie wziął za zwykłe powietrze. Z ogromnym zdziwieniem stwierdził jednak, że w tym "powietrzu" świeca niezwykle jaskrawo płonęła, a mysz żyła dłużej, niż w takiej samej objętości zwykłego powietrza.
Swoje odkrycie opublikował w roku 1775.
Po raz pierwszy tlen został skroplony ponad sto lat później - 5 kwietnia 1883 roku dokonali tego dwaj profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego: Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski. Skroplony tlen charakteryzuje się niebieską barwą.
Łacińska nazwa tlenu: oxygenium (tworzący kwasy) z greckego: oksy - kwaśny, gennao - rodzę, wprowadzona została przez Antoine Lavoisiera. Polska nazwa tlen wywodzi się od słowa "tlić" od jego zdolności podtrzymywania palenia, i została nadana przez Jana Oczapowskiego.
Ciekawostka:
Tlen jest powszechnym pierwiastkiem nie tylko na Ziemi. Po wodorze i helu, jest trzecim w całym Wszechświecie.