Żelatyna pochodzi od łacińskiego słowa "gelatus", które oznacza "sztywny" lub "zamrożony".
Jest to produkt pochodzenia zwierzęcego, gdyż produkuje się ją ze zwierzęcego kolagenu - głównie ze skór zwierzęcych, lub kości, oraz ścięgien zwierząt - w szczególności wołowych i wieprzowych.
Jest to naturalne, rozpuszczalne białko żelujące lub nieżelujące, które zaraz po rozpuszczeniu nie ma zapachu, smaku ani koloru. Rozpuszcza się już w temperaturze około 20-40° Celsjusza.
Zastosowanie żelatyny jako środka leczniczego i spożywczego, miało miejsce zarówno w starożytnych Chinach, jak i Egipcie. Już 1,5 tysiąca lat p.n.e., stosowany był klej żelatynowy, otrzymywany ze skór zwierzęcych lub kości.
Starożytni Egipcjanie używali takiego kleju zmieszanego z klejem do drewna, jako spoiwa do mebli.
W Historii Naturalnej słynnego rzymskiego dziejopisarza Pliniusza Starszego, datowanej na początek naszej ery, znalazł się opis kleju, który był pozyskiwany z rybich ości.
Za pierwsze wzmianki o żelatynie uważa się relacje z XV-wiecznej Wielkiej Brytanii, gdzie opracowano metodę wygotowywania krowich kopyt oraz świńskich uszu i kopyt, w celu uzyskania ciągliwej substancji, wykorzystywanej następnie do przygotowywania pierwszych podawanych na zimno delikatnych galaretek z ryb, mięsa i warzyw.
W 1754 roku Wielka Brytania otrzymała pierwszy patent na produkcję żelatyny, wcześniej - w 1682 roku Denis Papin odkrył metodę usuwania kolagenu z kości zwierzęcych, odkrywając żelatynę.
Prawdziwa popularność żelatyny nastąpiła jednak w XIX wieku, gdy wynaleziono sprzęty do produkcji tej substancji.
W 1845 roku Peter Cooper otrzymał patent na deserowy proszek żelatynowy o nazwie Portable Gelatin: Jell-O.
Żelatyna, obok proszku do pieczenia i cukru waniliowego, jest dziś podstawowym wyposażeniem kuchni w każdym domu, a używa się jej głównie do galaretek czy musów.
Znalazła szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, gdzie przy produkcji żywności znana jest jako e-dodatek (E441), i sprzedawana w formie płatków, proszku lub listków. Stosowana jest jako emulgator oraz środek żelujący.
Oprócz tego znalazła zastosowanie w medycynie, gdzie w preparatach leczniczych często stanowi główny składnik otoczki kapsułek, w fotografii, w kosmetyce i wielu innych gałęziach przemysłu.
Żelatynę stosuje się również w kulkach do gry w paintball – kulka jest żelatynową skorupką wypełnioną farbą, która po rozbiciu o cel pozostawia na nim ślad.
Ciekawostka:
W XVII wieku w Japonii, zupełnie niezależnie odkryto sposób na pozyskiwanie żelującej substancji z wodorostów, do dziś będących największym konkurentem wołowego i wieprzowego kolagenu.