Przyprawa, która była używana przez Indian Totonak ze wschodniego wybrzeża Meksyku.
W połowie XV wieku Totonakowie zostali podporządkowani Aztekom, którzy podbili ich terytorium i przy okazji poznali sposoby użytkowania owoców wanilii. Aztekowie zaczęli używać jej do aromatyzowania napoju xocolatl - mieszanki ziaren kakao, wanilii i miodu.
Wkrótce potem do Meksyku, pod wodzą Hernán'a Cortés'a, przybyli najeźdźcy ze Starego Kontynentu. Poznany wtedy smak kakao doprawianego wanilią był tak niezwykły, że konkwistadorzy przewieźli go do Europy.
Początkowo (ze względu na cenę), zarówno kakao jak i wanilia były zarezerwowane jedynie dla najzamożniejszych.
Już pod koniec XVI wieku Hiszpanie zaczęli tworzyć własne wytwórnie czekolady, przetwarzając surowce przywożone z kolonii.
Próbowano również uprawiać wanilię, i chociaż same rośliny rosły doskonale, to z jakiegoś powodu nie wykształcały tak pożądanych lasek przyprawy. Dopiero w 1836 roku belgijski botanik Charles Morren zauważył, że kwiat wanilii jest zbudowany w specyficzny sposób i dlatego zapylać potrafią go jedynie nieliczne gatunki pszczół i kolibrów występujących tylko w Meksyku.
Pięć lat później, prawdopodobnie całkiem przypadkowo, młody niewolnik zapylił kwiat orchidei ręcznie. Dzięki temu po raz pierwszy zaczęto zbierać owoce wanilii poza Meksykiem - na francuskiej wyspie Reunion.
Obecnie nadal kwiaty zapyla się ręcznie - doświadczony pracownik jest w stanie w ciągu dnia zapylić około 2000 kwiatów - jeśli tego nie zdąży zrobić, kwiat wieczorem obumiera.
Sama roślina jest winoroślą, dlatego potrzebuje wsparcia. W naturalnych warunkach pnie się po drzewach, na plantacjach podpiera się ją sztucznie. Jest bardzo wymagającą rośliną, jej uprawa wymaga odpowiednio gorącego klimatu.
Dzisiaj bez wanilii trudno sobie wyobrazić na przykład lody. To smak, który zna każdy z nas.
To jednocześnie jedna z najdroższych przypraw świata - ceną przebija ją jedynie szafran.
W zależności od tego, skąd pochodzi, wanilia różni się aromatem i jego intensywnością.
Można ją dzisiaj kupić w kilku formach:
laska wanilii - najbardziej naturalna i jednocześnie najstarsza forma;
ekstrakt waniliowy - wytwarzany przez namaczanie lasek w mieszaninie alkoholu i wody;
proszek waniliowy - ze zmielonej laski wanilii, lub jedynie jej ziaren;
cukier waniliowy - jest mieszaniną tych samych składników, co w przypadku proszku, ale bez mielenia na drobno (mielona laska + cukier).