Młotek

Jedno z najprostszych i jednocześnie najstarszych narzędzi używanych przez człowieka.

Młotek służy do uderzania w materiał w celu jego obróbki, do uderzania w inne narzędzia, takie jak dłuto, przecinak, wybijak, punktak itp., albo do wbijania w różne powierzchnie gwoździ, klinów, pali itp.

Składa się z dwóch podstawowych elementów - obucha i trzonka; całość przypomina literę "T" ("daszek" odpowiada obuchowi).

Zanim jednak człowiek zaczął młotka używać, najpierw był zwykły kamień (pięściak), dopiero około 4 tysiące lat p.n.e. w Mezopotamii, powstały pierwsze młotki kamienne z rękojeścią, do kucia przedmiotów miedzianych.

W epoce brązu, która trwała od około 3400 p.n.e. do 700 p.n.e., w dalszym ciągu używano młotów kamiennych, lecz w niektórych regionach młotki wykonywane są już z żelaza (najstarszy znany pochodzi z wykopalisk na terenie byłej Czechosłowacji - około 500 lat p.n.e.). Na podstawie licznych opisów wiadomo, że w Rzymie znanych było 10 typów młotów ręcznych o różnych kształtach i przeznaczeniu.

Do rozpowszechnienia narzędzi żelaznych (w tym również oprócz nożyc czy pilników, także młotka) przeszło 2000 tysiące lat temu, przyczynili się w znacznym stopniu Celtowie, którzy opanowali umiejętność wytopu żelaza i wykorzystywania go na skalę masową.

We wczesnym średniowieczu młot był używany w bitwach jako broń obuchowa. Jego oburęczną wersję zwano kafarem.

Obecnie obuch najczęściej wykonany jest ze stali narzędziowej, i ma kształt zbliżony do wydłużonego prostopadłościanu z jedno- lub dwustronnie ściętym jednym z końców. Trzonek zwykle jest drewniany.


Na ogół połączenie trzonka z obuchem wzmocnione jest przez klin.
Wielkością charakteryzującą młotki jest masa obucha (np. młotek 150 g). Masa największych ręcznych młotków (młotów) osiąga 20 kilogramów.

Pomimo prostoty budowy, w zależności od przeznaczenia znaleźć można całą gamę kształtów młotków. Oprócz tego warto wiedzieć, że współczesne młotki wykonywane są ze stali, gumyplastiku lub drewna - właśnie ze względu na ich przeznaczenie.

Oprócz tradycyjnego młotka do prac mechanicznych, są też młotki do zastosowań specjalnych. Oto kilka przykładów:

  blacharski (gumowy) - obuch wykonany jest najczęściej z twardej gumy i służy do kształtowania blachy; uderzenie takim młotkiem na ogół nie uszkadza powłok lakierniczych,
  szewski - powierzchnia obucha jest wypukła, dostosowana do wbijania gwoździ w miękkie powierzchnie, z jego drugiej strony są wygięte "łapki" do wyciągania gwoździ,
  murarski - zwykle nieco większy od młotka tradycyjnego, jego drugi płaski koniec służy do łamania cegieł,
  stolarski - ma obuch wykonany z twardego drewna, służy do pobijania innego narzędzia - dłuta, przecinaka itp.,
  spawacza - wykonany wraz z trzonkiem ze stali, o niewielkiej masie, z ostro zakończonym obuchem do usuwania nagaru po spawaniu,
  kuchenny - tłuczek - ma wykonany z drewna lub aluminium obuch o niewielkiej masie, o żeberkowanych powierzchniach roboczych, służy najczęściej do rozbijania mięsa,
  sędziowski - używany do uciszania uczestników postępowania procesowego lub publiczności w sądzie,
  awaryjny do wybijania szyb - rodzaj młotka z obuchem zakończonym ostrym czubkiem używany w środkach transportu drogowego, do rozbijania szyb okien przewidzianych jako wyjście awaryjne.