Świadczenie pieniężne dla tych, którzy ze względu na swój wiek zaprzestali aktywności zawodowej.
Już Rzymianie oferowali legionistom-weteranom emerytury wojskowe, zazwyczaj w formie nadania ziemi. W 13 roku p.n.e Cesarz Oktawian August stworzył program emerytalny, w którym emerytowani żołnierze po 16 latach służby w legionie mieli otrzymać emeryturę - minimum 3000 denarów w ryczałcie.
Początkowo byli opłacani z ogólnych dochodów, a później ze specjalnego funduszu (aeririum militare) utworzonego przez Augusta w 5 lub 6 roku n.e.
W roku 1645 książę Ernest Pobożny z Gotha w Niemczech założył fundusz wdów dla duchowieństwa. W roku 1662 założył podobny fundusz dla nauczycieli.
Z czasem, w całej XVIII wiecznej Europie powstawały różne programy zaopatrzenia dla wdów po ministrach, niektóre oparte na pojedynczej składce, inne na składkach rocznych, które miały być rozdzielane jako świadczenia w tym samym roku.
Po raz pierwszy, emeryturę w dzisiejszej postaci wprowadzono w Bismarckowskich Niemczech, na mocy ustawy o ubezpieczeniu starości z czerwca 1889 roku, a weszła w życie 1 stycznia 1891 roku.
Emerytura była wypłacana z pieniędzy podatników.
Płacili młodzi pracownicy, a beneficjentami byli ludzie starzy, którzy ukończyli 70 lat, a którzy wcześniej płacili składkę co najmniej przez trzydzieści lat - w roku 1916 ta granica została obniżona do 65 lat.
Sama składka była uzależniona od wysokości dochodów, a emerytura była proporcjonalna do wysokości wpłacanych składek.
Stąd pewnie słowo: emerytura (dawniej: renta starcza) pochodzi z łaciny - emerere czyli zasłużyć.
W czasach, kiedy przeciętny Niemiec żył około 45 lat, a wieku emerytalnego dożywali tylko nieliczni, system wprowadzony przez niemieckiego kanclerza Otto von Bismarcka sprawdzał się doskonale, bo nawet jeśli nawet dożywali, to nie więcej niż kilka lat zostawali na garnuszku państwa.
Od tamtej pory średnia długość życia w Europie Zachodniej wzrosła o 20 lat i emeryci stanowią dziś przeciętnie 15,5 proc. społeczeństwa.