Prosty przyrząd, dzięki któremu można wykrywać różnice temperatury - wskaźnik temperatury.
Pozwala również na stwierdzenie, czy określona temperatura została osiągnięta.
Najprawdopodobniej pierwszym który stwierdził, że powietrze pod wpływem ciepła zmienia swoją objętość, był grecki pisarz i naukowiec Filon z Bizancjum około 210 roku p.n.e.
Opisał również przyrząd pozwalający na określenie różnicy temperatur wykorzystujący zjawisko, które zauważył wcześniej, czyli rozszerzalność cieplną gazów. Urządzenie było proste i składało się z jednostronnie zasklepionej rurki zanurzonej w zbiorniku z cieczą (wodą lub winem).
Gdy przed zanurzeniem rurkę podgrzano, powietrze w niej ulegało rozszerzeniu i wydostawało się do atmosfery. Po zanurzeniu w cieczy, gdy powietrze w rurce ochłodziło się, w miejsce usuniętego powietrza wpływała ciecz z naczynia. Przy dalszych zmianach temperatury wysokość cieczy w rurce zmieniała się, a jej położenie wskazywało, czy było cieplej, czy chłodniej w odniesieniu do wartości wyjściowej.
Wykorzystując opis Filona z Bizancjum, w roku 1593 Galileusz zbudował termoskop. Jego przyrząd był bardzo podobny do urządzenia opisanego przez Filona z Bizancjum, z tym że rurka jego pomysłu miała rozszerzoną, kulistą górną część.
Istotą działania przyrządu była zmiana, pod wpływem zmiany temperatury, objętości powietrza w górnej części mniejszego naczynia. Gdy to powietrze pod wpływem zimna kurczyło się, nalane do umieszczonego poniżej naczynia wino, było zasysane do rurki.
Na fakt, że ciepłota ciała ludzkiego ulega zmianom, zwrócił uwagę grecki lekarz żyjący sześć wieków po Hipokratesie - uważany na równi z nim za współtwórcę medycyny - Claudius Galen.
To zapewne zainspirowało włoskiego lekarza, fizyka i wynalazcę Santorio Sanctoriusa, który od około 1610 roku zaczął wykorzystywać termoskop do badania temperatury ciała swoich pacjentów.
W tym celu adaptował koncepcję termoskopu, z tym że rurka od strony zasklepionej była zaopatrzona w bańkę zawierającą powietrze. Pacjent brał bańkę do ust, a lekarz odczytywał wynik pomiaru na specjalnej skali, w którą Santorio zaopatrzył termoskop.
Tak powstał pierwszy termometr.