Lokal gastronomiczny z obsługą kelnerską, w którym konsumpcja odbywa się przy stolikach.
Pierwsze lokale w których można było zjeść i wypić, pojawiły się najprawdopodobniej już w IX lub X wieku n.e.
Stało się to jednocześnie w Chinach i państwach islamskich. Były to karczmy, w których można było napić się alkoholu, spotkać i zjeść ze znajomymi, oraz zabawić.
Służyły zarówno miejscowej ludności, jak podróżującym kupcom.
Chyba najstarszą restauracją w Europie jest St. Peter Stiftskeller - lokal gastronomiczny zlokalizowany wewnątrz murów klasztoru św. Piotra, w Salzburgu, w Austrii. W swoich zapiskach wspominał o tym lokalu uczony Alkuin już w 803 roku n.e.
W Polsce, najstarszą restauracją jest (składająca się z 10 podziemnych pomieszczeń, usytuowanych we Wrocławiu pod ratuszem), otwarta w 1273 roku Piwnica Świdnicka. Początkowo była po prostu miejską gospodą, w której serwowano piwo z okolicznych browarów. Do dzisiaj zachowuje ten sam układ, który przyjął w XV wieku, kiedy to ustalono również nazwy pokoi.
Gościli w niej m.in Szopen, Słowacki i pisarz Goethe.
W roku 2018 została zamknięta - oby nie na zawsze.
Samo słowo restauracja pochodzi od francuskiego czasownika resturer, które można przetłumaczyć jako "odtwarzać, przywracać, pokrzepiać" i jest datowane na wiek XVIII.
To wtedy we Francji zaczęto otwierać kolejne lokale: w roku 1725 otwarta została restauracja Botín w której podtrzymywany jest płomień przez cały czas... dosłownie, aż do do dzisiaj. Od czasu pierwszego otwarcia drzwi restauracji, piekarnik ciągle skwierczał, nigdy nie zgasł.
W roku 1782 Francuz nazwiskiem Boulanger otworzył w Paryżu lokal o nazwie La Grande Taverne de Londres. Szef kuchni w owym lokalu wywodził się z arystokracji, a goście odwiedzający restaurację dostawali do ręki menu, dzięki któremu mogli wybierać te potrawy, na które mieli ochotę.
W restauracji, dania przygotowywane są na indywidualne zamówienie i produkowane głównie z surowców, czasem półproduktów.
Asortyment uzupełniają napoje zimne i gorące, alkohole oraz wyroby cukiernicze.
Podrzędna restauracja potocznie określana jest jako knajpa.